Artykuły
Andrzej ŻOR
Łamańce językowe
Język jest zjawiskiem społecznym – tę prawdę ludzkość zna od wieków. Zmienia się wraz z postępem cywilizacyjnym, reaguje na innowacje, nowe desygnaty, przeobrażenia społeczne, zmiany w preferencjach obyczajowych. Sam sobie radzi z adaptacją swoich struktur i dostosowaniem zasobu leksykalnego do tych…
...[czytaj więcej]
Janusz TERMER
Krakanie nad czytaniem (pod koniec lata)
U Marcela Prousta, w jego wielkim dziele – W poszukiwaniu straconego czasu – znajdziemy między innymi taką oto wprowadzającą trafnie w sedno sprawy myśl o interesującej nas tutaj problematyce wartości i sensu lektury: „skoro pisarz wprawił nas w ten stan, w którym, jak we wszystkich wewnętrznych stanach…
...[czytaj więcej]
Mirosław CHAŁUBIŃSKI
Nina, Józef i perypetie z PRL-em
Nie mam wątpliwości, iż byłem czytelnikiem książki wychodzącej poza schemat i standardy licznych biografii. Chodzi nie tylko o rzetelną dokumentację losów Niny Andrycz i Józefa Cyrankiewicza, lecz zwłaszcza o zasygnalizowanie wielowymiarowości dziejów PRL. Te okazują się nader skomplikowane i tylko uproszczenia i prymitywizacje pozwalają na łatwe oceny.
...[czytaj więcej]
Nie istnieje inny niż UE hamulec powstrzymujący upadek naszego państwa
Nie ma polskiej niepodległości bez europejskiej jedności. Dlatego nasze credo powinno brzmieć: „Wierzę w Unię Europejską”. Poszanowanie praw, demokracja, mogą nam być odebrane i to wolą większości, która… nie ma dobrej woli – mówi aktor, założyciel Fundacji im. W. Jastrzębowskiego „My Obywatele Unii Europejskiej”.
...[czytaj więcej]
Spór o charakter państwa
W centralnym pytaniu wyborów’2023 – „Jaki ma być charakter państwa?” – zawarte są dwie kwestie: zagrożenie, jakie dla ładu demokratycznego stanowi prowadzona od 2015 roku polityka demontażu państwa prawa i stopniowego tworzenia systemu autorytarnego, oraz polityka władz w sferze praw człowieka i stosunków między państwem i najsilniejszą instytucją religijną: Kościołem Rzymskokatolickim.
...[czytaj więcej]
Dokąd zmierza Polska?
Na poprawę dobrobytu ludności składa się dużo więcej niż tylko poziom dochodów i majątku. Ważny jest klimat, w którym się żyje; ten dosłowny, ale i ten społeczny. Ważna jest atmosfera, w której się obracamy; ta dosłowna, ale i ta polityczna. Tymczasem zrobiło się duszno… Od tego jak się mierzy, zależy dokąd się zmierza. Są inne, lepsze niż tradycyjny PKB, miary sytuacji gospodarczej.
...[czytaj więcej]
A wszystkiemu winna Lodka
Polska już od kilku lat nie jest uznawana w wynikach badań ani w społeczności międzynarodowej za zrównoważony kraj demokracji i postępu społecznego. W rankingach naukowych już dawno wypadła z elity państw demokratycznych, niemal zawsze ma jeden z najniższych wyników wśród państw członkowskich UE, a w ujęciu globalnym jest sklasyfikowana na 80. pozycji z tendencją spadkową.
...[czytaj więcej]
Problem polskich samobójstw w obecnej rzeczywistości
Dane pokazują gwałtowną tendencję zwyżkową zachowań samobójczych w ostatnich latach, stosowne współczynniki w Polsce są jednymi z wyższych w Europie. Samobójstwa stały się problemem nie tylko osobistym, ale i społecznym. Socjologowie (oraz inne środowiska naukowe) uważają, że są one wyznacznikiem kondycji społeczeństwa.
...[czytaj więcej]
Podłoże i istota prawicowego populizmu
Autorytarny populizm łączy skrajnie prawicowe nurty w sferze wartości i ideologii nacjonalistycznych z lewicowymi postulatami socjalnymi. Siły populistyczne i antydemokratyczne zyskują zwykle popularność w okresach stagnacji gospodarczej i niepewności politycznej, czego Europa doświadczyła w szczególności w latach 30. XX wieku, a w odpowiednio mniejszej skali cyklicznie w okresie powojennym, m.in. w czasie rewolt studenckich w końcu lat 60. ubiegłego wieku… (czytaj dalej)
...[czytaj więcej]
Francuska Partia Socjalistyczna – od kryzysu do nadziei na nowy projekt społeczny
Artykuł francuskiej senator z Partii Socjalistycznej oraz znanego politologa napisany specjalnie dla potrzeby toczącej się na łamach „Res Humana” dyskusji o stanie i przyszłości lewicy.
...[czytaj więcej]
Dlaczego Lewica zdobędzie tylko kilka, najwyżej kilkanaście, procent głosów?
Poszukiwanie przyczyn mikrego poparcia, jakim w społeczeństwie ze znaczącym udziałem neosocjaldemokratów cieszy się koalicja partii o progresywnej autoidentyfikacji.
...[czytaj więcej]
Gwiazdy i gąsienice. Tadeusz Kotarbiński o „współtowarzyszach istnienia”
Rad zaliczam do ludzkości psy, a nie zaliczam hyclów.
Profesor Tadeusz Kotarbiński był zaprzeczeniem uczonych skądinąd wybitnych, lecz skoncentrowanych tylko na teoretycznych, często abstrakcyjnych teoriach naukowych. Czuło się jego bardzo silną więź ze światem „przyziemnych gąsienic” – symbolizujących wszystkie żyjące istoty na tej Ziemi.
...[czytaj więcej]
Andrzej ŻOR
Dupa ministru
Incydent z rakietą (niewiadomego pochodzenia), która nie wiedzieć po co wleciała do Polski, a następnie spokojnie przeleżała sobie cztery miesiące z okładem pod Bydgoszczą, pobudził zainteresowanie społeczne kondycją naszej armii oraz bezpieczeństwem obywateli i polityków także. W trudnych chwilach…
...[czytaj więcej]
Janusz TERMER
IO (EO), Skolimowski, Osiołek, Apulejusz i IA…
Domyślasz się – słusznie – Drogi Czytelniku, że mowa tutaj będzie między innymi o filmie Jerzego Skolimowskiego pod tym majuskułowym tytułem IO (ang. wersja EO), nominowanym w tegorocznym rozdaniu Akademii Filmowej z USA do nagrody Oskara dla najlepszego filmu zagranicznego. Szkoda może tylko…
...[czytaj więcej]
Jerzy J. WIATR, Mirosław CHAŁUBIŃSKI
Przywództwo w czasach przełomu. Autorytet i empatia
O książce Prezydent. Aleksander Kwaśniewski w rozmowie z Aleksandrem Kaczorowskim rozmawiają profesorowie, którzy wspólnie szli przez tę historię. Tekst bardzo odmienny od innych recenzji i ocen bestsellera.
...[czytaj więcej]
Co dobre, płynie z Brukseli
Gdy rozmawiam z przedstawicielami biznesu, zdają sobie sprawę z tego, że nadmierne nierówności prędzej czy później wyjdą nam bokiem. Jeśli nie będziemy mieli sprawiedliwego systemu podatkowego i redystrybucyjnej polityki państwa, dojdzie do konfliktu.
Rozmowa z przewodniczącym OPZZ.
...[czytaj więcej]
Ideologia konsumpcjonizmu i jej współczesne przesilenia
Nie można utrzymać życia bez konsumpcji, to konieczność biologicznie uwarunkowana. Jednak wolny rynek z czynności koniecznej uczynił swą strategię przetrwania. Konsumpcjonizm rozumiany jest jako nadmierne przyswajanie dóbr materialnych i usług, które składają się na kształtowanie postawy roszczeń wobec otoczenia w każdym zakresie.
...[czytaj więcej]
Wyzwania przed polskim sektorem żywnościowym
Rolnictwo musi podjąć wyzwania wobec megatrendów gospodarczych i wyczerpywania się zasobów. Nowe oczekiwania konsumenckie stają się codziennością, nie ciekawostkami czy zachciankami nudzących się społeczeństw. O produkcji żywności bez użycia ziemi, stosowaniu drukarek 3D i „inteligentnych” materiałów pisze wieloletni dyrektor Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej.
...[czytaj więcej]
Wiosna autokratów – recepta na trudne czasy?
Tureckiej opozycji nie udało się uzyskać większości parlamentarnej i przejąć urzędu prezydenta. Co stanowiło o rzeczywistym znaczeniu tych wyborów: zdolność demokratycznej ewolucji systemu politycznego – możliwość powrotu Turcji na ścieżkę demokracji? Starcie między konserwatyzmem i postępem? Między politycznym islamem i laickim kemalizmem?
...[czytaj więcej]
Ateizm Tadeusza Kotarbińskiego
Jeśli dotykał sprawy własnego stosunku do sacrum i profanum, wiary, religijności, objawienia, mistyki, doktryny, kultu, Kościoła, pośmiertnego losu człowieka, to nie dla samych tych spraw i problemów formułował swe uwagi, lecz w związku z innymi przedmiotami swych przemyśleń, np. jako konsekwencje doświadczeń i refleksji wychowawcy, nauczyciela, członka – jak się wyrażał – „gromady ludzkiej”.
...[czytaj więcej]
Koniec historii
Esej o aktualności filozofii heglowskiej dla teorii polityki. Opierając się na tych teoretycznych założeniach Hegla i nawiązując do słynnego artykułu F. Fukuyamy z 1989 roku (pod tym samym tytułem, ale ze znakiem zapytania), autor dokonuje własnej interpretacji wojny w Ukrainie oraz populizmu i rodzącego się do października 2023 r. autorytaryzmu w Polsce.
...[czytaj więcej]
Andrzej ŻOR
Spór o uwłaszczenie
Historia Polski XIX i XX stulecia wypełniona była dysputą na temat pożytków płynących z uwłaszczenia chłopów. Z jednej strony, akt przekazania gruntu spełniał wymogi sprawiedliwości społecznej, bo niesprawiedliwością było przypisanie chłopa do ziemi i obarczanie go obowiązkiem odrabiania pańszczyzny…
...[czytaj więcej]
Czas ochłodzenia w Europie
Zawierające wiele twardych słów uwagi ważnego niemieckiego polityka na temat tzw. Zeitenwende.
Zachodząca reorientacja niemieckiej polityki wobec Rosji i Europy Wschodniej ma głęboki charakter. Z nie do końca zrozumiałych przyczyn, dokonująca się zmiana jest traktowana przez znaczą część polskiej klasy politycznej i opinii publicznej z nieufnością i niedowierzaniem. Wbrew faktom.
Obraz piekła w świadomości Polaków na podstawie pytań oraz odpowiedzi AI (Sztucznej Inteligencji)
Publikujemy efekt eksperymentu sprawdzającego możliwości programu ChatGPT 3.5. Prof. J. Paweł GIEORGICA wymyślił nieoczywisty, abstrakcyjny, wymagający kreatywności temat i zamówiliśmy u Sztucznej Inteligencji esej. Zredagowaliśmy go tak, jak redagujemy teksty prawdziwych, istniejących autorów.
...[czytaj więcej]
Jak nie stracić roku 2023/2024? Po wyborach szkoła będzie potrzebować spokoju. Czy szybkiej naprawy?
Przypominamy dyskusję o tym, jak powinno wyglądać przywracanie jakości i wolności w polskiej oświacie po wyborczym zwycięstwie ugrupowań demokratycznych. Na ile opozycyjne i obywatelskie postulaty z czasu rządów ministra Czarnka są aktualne i wdrażane?
...[czytaj więcej]
Co ze szkołą „po Czarnku”?
Korektura polityki oświatowej, której symbolem stał się minister Czarnek, będzie sprawą stosunkowo prostą. Wymaga dwóch zdecydowanych posunięć, które nowy minister może załatwić w pierwszych kilku dniach urzędowania. Pozostaną jednak sprawy trudniejsze, które nie są pokłosiem polityki Prawa i Sprawiedliwości, lecz konsekwencją zaniedbań z wielu lat.
...[czytaj więcej]
90 sekund do końca świata
Państwa narodowe są przestarzałe, zbyt nieudolne i słabe, aby stawić czoła wyzwaniom współczesności. W warunkach coraz uboższych zasobów, koncentracji bogactwa w jednych miejscach i niedorozwoju w innych, konfliktów i wojen, wyłaniają się kontury nowego świata. Jesteśmy świadkami powstawania jego zrębów, tylko w pośpiechu nie zwracamy na to uwagi.
...[czytaj więcej]
Daniel SAMOTUS ZBYTEK
Niezmienne przypadłości władzy autokratów
.. Totalitaryzm i autorytaryzm mają antenatów w przeszłości, nawet odległej. Władza sama w sobie była najistotniejsza już dla rzymskich cesarzy. Rządząca elita nie realizuje jakiegokolwiek programu, który mógłby w najmniejszym stopniu zaszkodzić pozycji władcy i jego akolitów. Za wszelką cenę, kosztem…
...[czytaj więcej]
Mirosław CHAŁUBIŃSKI
Spór o Jana Pawła II
Refleksje na kanwie burzliwej debaty o postaci Jana Pawła II, kontrowersjach dotyczących kształtowania przez niego spraw Kościoła i wpływu na polską historię przełomu wieków.
...[czytaj więcej]
Lewica wobec przyszłości
Potrzebna nam jest rozmowa, a nawet kłótnia, o stosunek do problemów, przed którymi stoi i zostanie postawiona w przyszłości polska lewica; o ich pełną listę i sposoby ich rozwiązywania. Bez tego lewica będzie zamierać.
...[czytaj więcej]
Cztery wyzwania, z jakimi musi zmierzyć się lewica
Warto mieć swoje idee i plany; kiedy jednak można będzie zacząć je realizować, okaże się, że to nie my ustalimy, co jest w istocie ważne. Życie skoryguje nasze zamierzenia. Trzeba jednak wiedzieć, na rozwiązywanie jakich spraw mamy się przede wszystkim przygotować.
...[czytaj więcej]
Dylematy lewicowej tożsamości
Dziś centralnym zadaniem lewicy jest budowanie i upowszechnianie przekonania o wartości szeroko rozumianej sprawiedliwości społecznej, łączącej harmonijnie postulat sprawiedliwego podziału z postulatem poszanowania i realizowania równych praw dla wszystkich mniejszości. W tak rozumianym projekcie lewicowym istnieje ważne miejsce dla ruchu laickiego.
...[czytaj więcej]
Perspektywy nowej europejskiej polityki wschodniej
Porządek, który najprawdopodobniej wyłoni się po zakończeniu wojny w Ukrainie, cechować będą rywalizacja i rezerwa, nie zaś empatia i chęć porozumienia. Trudno wyobrazić sobie w najbliższych dziesięcioleciach Rosję pasującą do dzisiejszej wizji stosunków międzynarodowych. NATO i UE muszą wypracować nowe strategie, aby chronić interesy bezpieczeństwa ich państw.
...[czytaj więcej]
Krótki esej o pokoju, wojnie i specjalnej operacji
Pokój jest pięknym marzeniem intelektualistów. Co jednak zrobić, jeśli wojnę wywołuje państwo o agresywnych zamiarach, dążące do odtworzenia niegdysiejszej imperialnej wielkości, łamiące wszelkie zasady organizacji stosunków międzynarodowych?
Polemika z autorami, którzy potępiają „każdą wojnę”.
Medytacje wokół książki Henry’ego Kissingera Świat przywrócony. Metternich, Castlereagh i zagadnienie pokoju 1812–1822
Publikacja jest dysertacją doktorską autora, napisaną w 1954 roku, a opublikowaną w wydaniu książkowym trzy lata później. Teraz, po 65 latach, przyszedł czas na jej pierwsze polskie wydanie. Tekst poprzedzają rozważania tłumacza i wydawcy Jana Sadkiewicza, podkreślające, za Schopenhauerem, rolę historii…
...[czytaj więcej]
Daniel SAMOTUS ZBYTEK
O niemieckiej (i polskiej) szlachcie Rosji
Wizyta Joe Bidena na Ukrainie, spotkanie z Prezydentem Zełenskim, to nie tylko ważne wydarzenie polityczne, ale też możliwość obserwacji, jak wizyta ta jest konstruowana „pod publiczkę”. Wyjące syreny przeciwlotnicze w Kijowie to prezent, raczej uzgodniony, obrazu dzielnego prezydenta
...[czytaj więcej]