TADEUSZ KOTARBIŃSKI I INNI FILOZOFOWIE
Tadeusz Kotarbiński jest patronem Towarzystwa wydającego dwumiesięcznik „Res Humana”. Cykl studiów na temat jego twórczości, miejsca we współczesnej filozofii i aktualności koncepcji, które wypracował w ciągu swego długiego (1886–1981), pracowitego życia, jest dla nas oczywistością. Chodzi tu zarówno o jego spuściznę, jak i dziedzictwo.
Szczególnie dumni jesteśmy z posiadania i możliwości publikacji jego niemal nieznanego krótkiego eseju z 1948 roku.
Z czasem rozważania na temat dorobku Kotarbińskiego przerodziły się w szerszą prezentację ważnych nurtów współczesnej filozofii.
Wolnomyślicielska droga Tadeusza Kotarbińskiego do ideału opiekuna spolegliwego
Do sprawowania spolegliwego opiekuństwa trzeba umieć oddać się cudzej sprawie, być dobrym dla kogoś, zdobyć się na odwagę stawiając czoło wszelkim spotykanym niebezpieczeństwom. Spolegliwy opiekun to świadek gotowy z narażeniem się własnym bronić prawdy przeciw kalumniom. To człowiek, który dotrzymuje danego słowa, żeby nie wiem, co – człowiek prawy.
...[czytaj więcej]Stefan KONSTAŃCZAK
Nauka o moralności, jej zagadnienia, źródła i przeszłość
Chcąc przypomnieć osobę Marii Ossowskiej w 50. rocznicę jej śmierci, drukujemy krótki – acz esencjonalny – fragment głównego jej dzieła pt. Podstawy nauk o moralności, gdzie wyraźnie i całościowo zarysowała ona realizowany później przez całe życie swój program badawczy. Tekst wieńczy wspomnienie o autorce pióra prof. Mirosława Chałubińskiego.
...[czytaj więcej]Maria OSSOWSKA
Filozof Znaniecki – filozof kultury
Filozofia i socjologia Znanieckiego żyją jakby dwoma życiami, niezależnymi od siebie. Choć ta pierwsza jest ważnym wkładem nie tylko w polski, ale i w światowy dorobek tej dyscypliny, to wiedza o niej w dalszym ciągu jest fragmentaryczna. Najczęściej zajmuje marginalne miejsce w podsumowaniach jego twórczości i to zarówno w kraju, jak i poza jego granicami.
...[czytaj więcej]Mariola KUSZYK-BYTNIEWSKA
Serce czy rozum?
W europejskiej tradycji kulturalnej utrwaliła się tendencja do wzajemnego przeciwstawiania uczuć i rozumu, utożsamianych popularnie z władzami serca i mózgu. Gdzie szukać praźródeł takiego toku myślenia, zgodnie z którym poszczególne elementy całości nie współdziałają, nie uzupełniają się wzajemnie, lecz walczą i ścierają się ze sobą?
...[czytaj więcej]Małgorzata B. JAKUBIAK
Kotarbiński a marksizm
Przekonania Kotarbińskiego były zawsze bliskie lewicowym ideałom. Pomiędzy jego dążeniem a projektem klasyków marksizmu istniała zbieżność, choć sposób, w jaki zamierzali to osiągnąć, był diametralnie odmienny. Z marksizmem naukowym Kotarbińskiego łączyło wiele, miał natomiast stosunek wyraźnie negatywny do jego nurtu walczącego (marksizmu-leninizmu).
...[czytaj więcej]Stefan KONSTAŃCZAK
Tezy etyki niezależnej
Etyka stanowiła szczególnie ważną dziedzinę twórczości Profesora od początków jego aktywności filozoficznej, gdy zaczął tworzyć swój wariant etyki niezależnej, aż po późne lata. Nie sposób zapomnieć też o tym, iż swą aktywnością i postępowaniem – jak jego prawość i odwaga osobistą – sam stanowił interesujące zjawisko etyczne, dla wielu ważny punkt odniesienia i wzór do naśladowania.
...[czytaj więcej]Tadeusz KOTARBIŃSKI, Mirosław CHAŁUBIŃSKI
Obraz rozmyślań własnych
Coś w rodzaju specyficznego CV, w którym Profesor spogląda na własną biografię jakby z lotu ptaka, usiłując scharakteryzować uwarunkowania własnej twórczości. Obiektywnie i z dystansem.
...[czytaj więcej]Tadeusz KOTARBIŃSKI
Mój Kotarbiński
Pierwsza książka, w której spotkałam profesora Kotarbińskiego to Traktat o dobrej robocie – niezwykle ważne dzieło dla poznania myśli, ale mniej istotne, jeśli chce się poznać samego autora. Dlatego też zachęcam do zajrzenia do niewielkiego eseju Przykład indywidualny kształtowania się postawy wolnomyślicielskiej z 1962 roku. Widać w nim Kotarbińskiego jako człowieka niezwykle wrażliwego na los innych, na potrzebę kształtowania życia w prawdzie i życia godziwego w świecie, w którym „żaden Bóg nie opiekuje się człowiekiem”.
...[czytaj więcej]Iwona ZAKRZEWSKA
Gwiazdy i gąsienice. Tadeusz Kotarbiński o „współtowarzyszach istnienia”
Rad zaliczam do ludzkości psy, a nie zaliczam hyclów.
Profesor Tadeusz Kotarbiński był zaprzeczeniem uczonych skądinąd wybitnych, lecz skoncentrowanych tylko na teoretycznych, często abstrakcyjnych teoriach naukowych. Czuło się jego bardzo silną więź ze światem „przyziemnych gąsienic” – symbolizujących wszystkie żyjące istoty na tej Ziemi.
...[czytaj więcej]Małgorzata B. JAKUBIAK
Ateizm Tadeusza Kotarbińskiego
Jeśli dotykał sprawy własnego stosunku do sacrum i profanum, wiary, religijności, objawienia, mistyki, doktryny, kultu, Kościoła, pośmiertnego losu człowieka, to nie dla samych tych spraw i problemów formułował swe uwagi, lecz w związku z innymi przedmiotami swych przemyśleń, np. jako konsekwencje doświadczeń i refleksji wychowawcy, nauczyciela, członka – jak się wyrażał – „gromady ludzkiej”.
...[czytaj więcej]Jerzy PELC
Kilka słów o walorach nauki
Niemal nieznany krótki esej Tadeusza Kotarbińskiego z 1948 roku. Wcześniej ukazał się tylko w wydanej przez Bratnią Pomoc Uniwersytetu Łódzkiego jednodniówce „Trzy Lata Pracy”. Profesor był wówczas rektorem tej uczelni.
Odnaleziony po latach rękopis został w 2020 roku przekazany przez prof. Antoniego Rajkiewicza następczyni Tadeusza Kotarbińskiego na tej funkcji, prof. Elżbiecie Żądzińskiej, oraz przekazany do publikacji redakcji „Res Humana”.
...[czytaj więcej]Tadeusz KOTARBIŃSKI