Koty

Nasz rysownik, Jan Stępień, uwielbia koty.

Także dlatego, że są im obce wszystkie przywary człowieka.

„Wydają się niedostępne, metafizyczne, a są takie niesamowicie miękkie w dotyku. Zważywszy na ich gibkość, to wspaniałe modele do rysowania” – mówi („Nieznany Świat”, 7/2024).

Kruczy ogon historii

W wyższych sferach teatrum świata rozprawiają ze sobą dwa tajemnicze byty, narodzone przed wiekami z wydrążonego pnia na Saskiej Kępie: Angel – dobry duch Warszawy w postaci ludzkiej, prawdziwy patriota, i jego antagonista, inteligentny sceptyk, złośliwy Kruk (który też się uważa za Polaka). Prowadzą intensywny dyskurs nad istotnymi momentami w historii.

Przyjaciele i wrogowie tłumacza w świecie spokrewnionych języków

Hanna Karpińska jest tłumaczką (głównie z języka bułgarskiego, ale także z macedońskiego, rosyjskiego i francuskiego), autorką przekładów kilkudziesięciu książek i sztuk teatralnych oraz artykułów poświęconych literaturze bułgarskiej, polsko-bułgarskim kontaktom literackim i problemom przekładu. W zamieszczonym eseju pisze o pułapkach tłumaczenia ze spokrewnionych języków i o pozajęzykowych kompetencjach tłumacza.

Nexus

Yuwal Noah Harari, Nexus. Krótka historia informacji od epoki kamienia łupanego do sztucznej inteligencji, Wyd. Literackie, Kraków 2024, 615 stron

Noah Harari, autor głośnej, popularnej także w Polsce, książki Krótka historia ludzkości, pisze w Nexusie o współczesności cywilizacji ludzkiej i prognozuje, jak dalej potoczy się historia. Harari rozpatruje naszą historię i przyszłość jako rozwój sieci informacyjnych.

Grecja (antyczna) na nasze czasy

Marek Węcowski, Tu jest Grecja! Antyk na nasze czasy, Wydawnictwo Iskry, Warszawa 2023, 282 strony.

Profesor Marek Węcowski, historyk z Uniwersytetu Warszawskiego, znawca dziejów starożytnych kultur i państw, napisał książkę o starożytności greckiej i rzymskiej z punktu widzenia naszej teraźniejszości.  Frapująca przygoda z historią, nierozerwalnie związaną z realiami dzisiejszej epoki.

Abe Kobo – autor powieści Kobieta z wydm

Na przełomie marca i kwietnia 2025 r. ukaże się wznowienie Kobiety z wydm, jednej z najbardziej znanych powieści dwudziestowiecznego japońskiego prozaika, dramaturga i scenarzysty Abe Kōbō. Z tej okazji publikujemy esej profesora Mikołaja Melanowicza (m.in. tłumacza tej pozycji) przybliżający sylwetkę autora oczekiwanego dzieła.

Portret socjalisty na ambonie

Joanna Kuciel-Frydryszak, Słonimski. Heretyk na ambonie, Wydawnictwo Marginesy, Warszawa 2024 rok, 470 stron.

W 2025, ogłoszonym Rokiem Antoniego Słonimskiego, biografia poety, publicysty i kronikarza swoich czasów spisana znakomitym piórem Joanny Kuciel-Frydryszak jest wydarzeniem naukowym i popularyzatorskim bardzo na czasie. Walorów opracowaniu dodaje szeroko zarysowane historyczne tło wydarzeń.

Esej o wschodniej Europie – opowiadanie

Prawie każdego męczy wieloraka (trudna i koniecznie w długoletnim leczeniu) psychoza, człowiek nosi w sobie podobno wielopokoleniowe traumy i wszyscy chodzą na kosztowne terapie, zamiast iść na spacer albo na śledzika do baru. Kelnerami i barmanami są zresztą w barach, tj. pubach, niestety własne wnuki, jak im zatem po jednym głębszym opowiadać perypetie z babcią, kiedy ta była piękna i młoda…

Ismail Kadare i jego tłumacz

Nakładem wydawnictwa Sedno ukazały się ostatnio dwie powieści Ismaila Kadarego – Kronika w kamieniu oraz Most o trzech przęsłach. Jak podkreśla tłumacz, Marek Jeziorski, Ismail Kadare jest w historii literatury albańskiej zjawiskiem unikatowym. Zasług Kadarego dla rozwoju literatury albańskiej  i jej promocji w świecie nie da się porównać z twórczością żadnego innego pisarza Albanii.

Śledcza

…kiedy wszedłem do piwnicy, krew wlała mi się do butów. Zwłoki małżeństwa nieopodal wejścia, na podłodze, ułożone obok siebie, skrępowane ręce i nogi. Korpusy podziurawione nożem. Sińce, krwiaki, naskórek pod paznokciami, zapewne sprawcy. Stoczyli przed śmiercią walkę z napastnikiem. Skala zwyrodnienia poraża. Przeżyłem okrucieństwa wojny, ale to tutaj…

(fragment opowiadania)

Han Kang: odważna pisarka o wielkiej wrażliwości

Nie ma wątpliwości, że komitet proponujący kandydata do Nagrody Nobla brał pod uwagę nie tylko urodę stylu poetyckiego dzieł Han Kang, lecz także nieprzejednanie w podejmowaniu trudnych, nawet kontrowersyjnych wydarzeń i tematów z historii i życia współczesnego w Korei. Sięganie do najciemniejszych zdarzeń w jej dziejach wymagało niemałej odwagi i talentu.

Teatr cieni

mam wrażenie że chodzę po gruzach
godzin
dni
wyrazów twarzy

Przejmujące wyrażenie smutku, rozpaczy i samotności w obliczu śmierci Matki. Swego rodzaju pomnik napisany przez wyrażenie emocji. Epitafium człowieka przez opis pustki. Emocjonalnej i uczuciowej.

Olbrzym z Curaçao

Mieszkająca w Holandii artystka i pisarka oraz rysownik „Res Humana” przygotowują wspólnie do druku książkę, z której zamieszczamy po cztery wybrane przez autorów utwory.

Gęba sobacza, ale oczy dobre

– Eee, pan to za dużo tnie. Jeszcze nie widziałem takiego malarza. Krawca, owszem! – Zaśmiał się, mały spiczasty nosek zadarł mu się jeszcze bardziej w górę, rozbłysła łysa głowa, grubas pogłaskał sobie miłośnie brodę do pasa. – Dobrze, jest pan oryginalny, ale muszę zasmucić: podoba mi się ta starsza Baba.

Powieść Zazdrosny talent. Bracia Gierymscy ukaże się w 2025 r.

Trzy miniatury

Zwlekał dość długo z remontem drewutni, w której przechowywał drewno i węgiel. Wreszcie się przemógł i któregoś słonecznego popołudnia przystąpił do dzieła. Uzbrojony w ręczną piłę i siekierkę zaczął rozbierać jedną ze ścian drewutni. Gdy odbił ostatnią spróchniałą deskę, ujrzał…

Krótkie formy literackie naszego rysownika, pisarza i poety.

Zmierzch nie tylko lata

Stanąłem wobec symbolu upadku książki, a nawet pisma jako środka transferu myśli i kreacji twórczej. Chciałem grubego słowa użyć, ale redakcja nie pozwala. Bo, …, jeśli rolka lichego papieru klozetowego kosztuje dwa pięćdziesiąt lub trzy złote, to owo ze złotówką porównanie za wytwory myśli i pracy wielu ludzi, wpędziło mnie w bezgraniczną melancholię.

Zaczyna się całkiem obiecująco

Piontek nie jest arcydziełem na miarę Króla czy Morfiny. Najbardziej przypomina poprzednią powieść autora – Chołod, z interpretacją której sam nie potrafiłem się uporać. Twardoch to jednak pisarz wybitny i bubla spod pióra nie wypuści. I choć zakałapućkaliśmy się – on w pisaniu i ja potem w czytaniu – to książkę wszystkim polecam. Szczególnie, że sporo dialogów napisał w języku śląskim, dopiero co odstawionym do kąta przez veto Naczelnika…(o, przepraszam! Prezydenta Rzeczpospolitej), więc te apetyczne fragmenty polecam szczególnie.

Elegia Jamesa Davida (de domo Donalda) Vance’a

Zaczynałem czytać tę powieść z dużą nieufnością. Potykałem się na jej początkowej chropowatości, z czasem zaczynała jednak wciągać. To naprawdę nieźle napisana książka! Chwilami lekkością i humorem przypominała mi Sen o okapi Mariany Leky. Czasami autor uderza w poważniejsze tony, dokonując krótkich analiz socjologicznych opisywanej przez niego społeczności. Wspomnienia nacechowane sympatią i współczuciem mieszają się z troską i propozycjami rozwiązań.

Niewinna książeczka w ramach prewencji ogólnej

Rzadki przykład literatury napisanej z pozycji dziecka, które przeżywa różne życiowe sytuacje: te niegroźne, z pozoru niegroźne, bardzo groźne, jak i takie niemal z horroru (dla małoletnich). Ciocia Mati i tajemniczy mnich składa się z kilkunastu opowiadań przygodowych, w których sprytnie ukryty jest przekaz dydaktyczny. Generalnie chodzi o to, aby radzić sobie w każdej sytuacji, a z opresji wychodzić samodzielnie.

Stoner, czyli pochwała zwyczajnego życia

Powieść Stoner jest zapisem życia, od narodzin do śmierci, jednego człowieka, życia przeciętnego, banalnego. A jednak ulegamy czarowi Stonera. Kim zatem jest tytułowy bohater? Najprościej mówiąc, był zwyczajnym, przeciętnym człowiekiem, jednym z wielu, kimś z kim każdy może się utożsamić. Stoner to Everyman, nieomal bohater moralitetu. Tym, co do niego przyciąga, jest jego autentyzm, niekłamana, autentyczna zwyczajność.

Kobiety

W swoim życiu Marek Chaczyk narysował więcej kobiet niż mężczyzn. Fascynują go, są dla niego zagadką.

W osamotnieniu i samotności

Niełatwo znaleźć dobrego, prawdziwego przyjaciela. Gdy się go znajdzie, uzyska się z pewnością poczucie większego bezpieczeństwa, a nawet szczęścia. Ale też strzec się trzeba przed złymi „przyjaciółmi”. Chronić nas może ostrożność, z jaką trzeba podchodzić przy nawiązywaniu przyjaźni. Nie powinniśmy obdarzać tym uczuciem tych, którzy na to nie zasługują.

Wielka improwizacja Adama M.

Z wielką swobodą po jakimś wstępie, po prezentacji podstawowego motywu zaczyna plątać wątki, źle się wyraziłem, zaczyna je zaplatać. Rozpuścił palce po klawiaturze, trzymając rytm jak dobry woźnica lejce i coraz to pogania gniade swego zaprzęgu, a nawraca, a tych paluchów chyba mu przybyło, co on nimi wyprawia! Gra już nie jeden fortepian, ale chyba pięć.

Wierzący i niewierzący. Dialog i tożsamość. Nie u nas – w Ameryce

Dwoje autorów chce wykazać, że świecki świat nie jest czymś, czego należy się obawiać. Nie jest światem, przed którym ostrzega Dostojewski i nad którym lituje się Tołstoj.

O literaturze niemieckiej i wzajemnym poznaniu kultur

Literatura niemiecka jest mocno zakorzeniona w realiach społecznych i kulturowych. Jest wyrazem czegoś i reakcją na coś, a nie tylko romantyczną fikcją. Od swych początków na wskroś świecka – skierowana na emancypację wobec klerykalnego monopolu. Jej dominantą jest dążenie do nieustannego reformowania społeczeństwa w kierunku polepszania warunków życia ludzi.

Pacyfizm w literaturze pięknej

Czyż literatura piękna mogła pozostać obojętna na to sprzężenie: społecznej świadomości idei „wiecznego pokoju”, sformułowanej i głoszonej przez tak cenionego filozofa z Królewca jak Immanuel Kant, oraz tragicznych i traumatycznych doświadczeń czasów wojennych przeżyć, jakie stały się udziałem milionów ludzi na całym świecie? Pytanie retoryczne.

Panorama przemian współczesnego świata

Jan Szmyd, Przekroje cywilizacyjnych przemian współczesnego świata i człowieka. Epokowa transformacja wszystkiego – szansa i zagrożenie, Wydawnictwo Naukowe Pigonianum, Krosno 2023, 340 stron.

Rafała Skąpskiego opowieści rodzinne

Rafał Skąpski, Panny z Genewy. Wydawnictwo Austeria, Kraków – Budapeszt – Syrakuzy 2024, 217 stron.

Tomaszek Aforysta

Opowiadanie Sebastiana Markiewicza, pisarza średniego pokolenia, autora cyklu literackich portretów Warszawy, o których jeden z krytyków napisał, że łączą w sobie bezkompromisową szczerość Hłaski z romantyczną nostalgią Mahfuza Nadżiba.

Żuan Don dobrze opisany

Przybora, zamiast pomnika, uzyskał coś znacznie cenniejszego – silne i rozrastające się plemię wiernych wyznawców, do których zaliczała się np. Wisława Szymborska.

Rausz – Niemcy między wojnami

Harald Jahner, Rausz – Niemcy między wojnami, przełożyła Monika Kilis, Wydawnictwo Poznańskie Sp. z o.o., Poznań 2023.

Steinbeck po latach

John Steinbeck, Dziennik z podróży do Rosji (ze zdjęciami Roberta Capy), Prószyński i S-ka, Warszawa 2024, ss. 248.

Kronika wojny

Andrzej Małkiewicz, Piotr Szymaniec, Wojna nowego wieku? Agresja Rosji przeciw Ukrainie 2022–2023, Inforteditions, Warszawa 2023, s. 540.

Wojna widziana inaczej

W odnalezionych po latach listach kaprala Wehrmachtu widać konflikt wartości religijnych i obowiązków obywatelskich. Bruno Mielke znalazł się na rozdrożu. Niemiecki faszyzm zakładał wiarę w prymat rasy germańskiej, ślepe podporządkowanie Fuehrerowi, uznanie państwa za drogowskaz moralny – choć oficjalnie nie zerwano z dogmatami Kościoła.

Agnieszka Holland i kłopoty z władzą

Agnieszka Holland słusznie uchodzi za wybitną postać w kinematografii polskiej i międzynarodowej. Jednakże prezentacja jej filmów nie wyczerpuje wszystkich kierunków ich intelektualnej zawartości. Do tych najczęściej pomijanych należą wątki filozoficzne obecne w jej twórczości, natura współczesnej cywilizacji, antropologia i psychologia społeczna.

Autorytaryzm początków XXI wieku. Tendencje, ewolucja, perspektywy

Po dyktaturach strachu współcześnie wśród państw niedemokratycznych zaczynają dominować dyktatury spinu.