Wystawa Nasi chłopcy, otwarta 11 lipca w Muzeum Gdańska, wywołała wściekły wrzask części środowisk na prawicy. Pokazanie losów mieszkańców Pomorza Gdańskiego wcielonych do armii III Rzeszy wrzaskliwi patrioci uznali za uczuć narodowych szarganie. Historia jest taka, jaka była. Dobrze, że pokazano ten mało znany fragment polskich dziejów.
...[czytaj więcej]
Ta książka sprawia wrażenie obrazu jak u impresjonistów – namalowana lekkimi, miękkimi pociągnięciami pędzla, dotknięciami; składa się z rozsypanych punkcików i kresek, a dopiero gdy spojrzy się z odpowiedniego dystansu, pokazuje maestrię pióra i życiową mądrość autora.
...[czytaj więcej]
W kwestii uporczywego blokowania wyjazdu Leopolda Treppera nawet w czasie pomarcowego exodusu, przekonująca wydaje się sugestia, że jego inspiracja mogła pochodzić od towarzyszy radzieckich, uznających, że trzydzieści lat to wciąż za krótki okres, by odsłonić tajemnice Orkiestry. Kolejne epoki – stalinizm, PRL, III RP – skutecznie o jej dyrygencie zapominają.
...[czytaj więcej]
Już bez popisowej retoryki z mojej strony, gdyż i tak za bardzo się wżyłem w opisywany obraz, zapominając, że nie pisarzem tu jestem, jeno felietonistyczno-recenzyjnym pisarczykiem, który winien na zimno, bardziej uczenie rzecz referowaną traktować, powiem, że brawo biłem twórcom i wykonawcom szczerze, a nie tam z jakiejś elegancji czy dobrego obyczaju.
...[czytaj więcej]
Barbara Szacka, Życie i pamięć w trudnych czasach, PIW, Warszawa 2024 rok, 496 stron.
Barbara Szacka posiadała wyrazisty światopogląd i sympatie polityczne. Potrafiła jednak powstrzymać się od kategorycznych ocen wielu ludzi. Niełatwo też zdobyć się na zniuansowaną ocenę socjalizmu w wersji PRL czy też ówczesnego marksizmu, a autorka osiąga to z dobrym skutkiem. To kolejna zaleta książki, którą można traktować jako wartościowe źródło dla badań historii socjologii w Polsce opowiedziane z prywatnej perspektywy.
...[czytaj więcej]
Karolina Ćwiek-Rogalska, Ziemie. Historie odzyskiwania i utraty, Wydawnictwo RN, Warszawa 2024, 432 strony.
Ponad 400 stron opowieści o regionie znanym pod nazwą „Ziemie Odzyskane”. To tutaj miliony ludzi zmuszonych przez okoliczności i skuszonych okolicznościami zaczną nowe życie wśród pozostałości życia innych – pisze autorka i nie kryje, że w tym tyglu ludzkich życiorysów i dawnych małych ojczyzn historia «Ziem Odzyskanych» bywa historią przypuszczeń, gdybań i domniemań. Sprawiedliwie waży racje – oddaje głos nie tylko przybyszom, którzy w zamian za obiecany dobrobyt i spokój, na miejscu zastali chaos i biedę, ale wysłuchuje także głosu drugiej strony – Niemców, dla których tu był ich Heimat. To książka o korzeniach – zapuszczanych i odciętych, o tożsamości i duchach przeszłości, które nigdy do końca nie znikają.
...[czytaj więcej]
Mirosława Łomnicka, Reportaże o prywatnych księgozbiorach. Domowe biblioteki, redakcja Ewa Tenderenda-Ożóg, wydawnictwo Biblioteka Słów, Warszawa 2024, 395 stron.
Są teksty, które publikowane pojedynczo w prasie fachowej raczej słabo zapadają w pamięć, dopiero zespolone w formę książkową tworzą zgrabną i interesującą całość, np. jako zbiorowy portret danego zjawiska. Tak stało się w przypadku zbioru Reportaże o prywatnych księgozbiorach Mirosławy Łomnickiej, autorki znanej m.in. z aktywności publicystycznej na łamach „Magazynu Literackiego Książki”. W opowieści Łomnickiej o zbiorach jest miejsce i na książki wielkiej wagi dla kultury narodowej, i na komiksy, znane serie wydawnicze, fantastykę, książki jednego autora, dzieła o kulturze i sztuce, o sporcie, jazzie i muzyce popularnej, matematyce, leczeniu, Bogu i religii, jak i na książki najbardziej popularne, których wartość sprowadza się do przysłowiowego przeczytania w pociągu.
...[czytaj więcej]
Karol Czejarek Autobiografia. Moja droga przez życie, Świętokrzyskie Towarzystwo Regionalne, Zagnańsk 2025, 414 stron.
„Moja droga do polskości – będzie przede wszystkim o tym, jak ja urodzony w BERLINIE – z matki Niemki i z ojca DUMNEGO ŚLĄZAKA z Zabrza (którego ojciec i dziadkowie brali udział w Powstaniach Śląskich) – stałem się POLAKIEM… będzie też o tym, jak na Pomorzu Zachodnim po roku 1945 powstawały nowe polskie tradycje, a Szczecin i jego powiaty zaczęły się liczyć na mapie powojennego rozwoju polskiej kultury. Także Polska – jako kraj i państwo, mimo iż wtedy była ludowa – znów liczyła się w kulturze i sztuce (a nie tylko w rozwijającej się gospodarce morskiej) w Europie i na świecie” – te słowa autora autobiografii zachęcają do lektury tej wyjątkowej opowieści Karola Czejarka – publicysty, recenzenta literackiego, dociekliwego autora wywiadów z wybitnymi ludźmi kultury i sztuki, filologa germańskiego, doktora nauk humanistycznych, tłumacza z języka niemieckiego, wykładowcy akademickiego.
...[czytaj więcej]
Wojciech Szewko, Księga dżihadu, Altbuch, Warszawa 2024, 352 strony.
Polecam tę książkę wszystkim, których interesuje świat islamu lub obawiają się zagrożenia terrorystycznego. Konflikt cywilizacyjny, w którym uczestniczyć będą z jednej strony państwa lub ugrupowania islamskie, a z drugiej cywilizacja zachodnia, jest realny. Wyciągając wnioski z tej lektury, można przewidywać dwa możliwe kierunki walki: jeden to rosnąca integracja państw i ugrupowań islamskich aż do możliwego stworzenia centrum islamu (kalifatu), a czynnikiem tej integracji będzie religia; drugi – to ataki na niewiernych na ich terytorium. Oba wykorzystywano w przeszłości, choć z miernym powodzeniem.
...[czytaj więcej]
Yuwal Noah Harari, Nexus. Krótka historia informacji od epoki kamienia łupanego do sztucznej inteligencji, Wyd. Literackie, Kraków 2024, 615 stron
Harari, autor głośnej, popularnej także w Polsce, książki Krótka historia ludzkości, pisze w Nexusie o współczesności cywilizacji ludzkiej i prognozuje, jak dalej potoczy się historia. Rozpatruje naszą historię i przyszłość jako rozwój sieci informacyjnych.
...[czytaj więcej]
Marek Węcowski, Tu jest Grecja! Antyk na nasze czasy, Wydawnictwo Iskry, Warszawa 2023, 282 strony.
Profesor Marek Węcowski, historyk z Uniwersytetu Warszawskiego, znawca dziejów starożytnych kultur i państw, napisał książkę o starożytności greckiej i rzymskiej z punktu widzenia naszej teraźniejszości. Frapująca przygoda z historią, nierozerwalnie związaną z realiami dzisiejszej epoki.
...[czytaj więcej]
Joanna Kuciel-Frydryszak, Słonimski. Heretyk na ambonie, Wydawnictwo Marginesy, Warszawa 2024 rok, 470 stron.
W 2025, ogłoszonym Rokiem Antoniego Słonimskiego, biografia poety, publicysty i kronikarza swoich czasów spisana znakomitym piórem Joanny Kuciel-Frydryszak jest wydarzeniem naukowym i popularyzatorskim bardzo na czasie. Walorów opracowaniu dodaje szeroko zarysowane historyczne tło wydarzeń.
...[czytaj więcej]
Nakładem wydawnictwa Sedno ukazały się ostatnio dwie powieści Ismaila Kadarego – Kronika w kamieniu oraz Most o trzech przęsłach. Jak podkreśla tłumacz, Marek Jeziorski, Ismail Kadare jest w historii literatury albańskiej zjawiskiem unikatowym. Zasług Kadarego dla rozwoju literatury albańskiej i jej promocji w świecie nie da się porównać z twórczością żadnego innego pisarza Albanii.
...[czytaj więcej]
Przemysław Grudziński, wybitny polski dyplomata i myśliciel, piastujący w przeszłości wysokie funkcje państwowe, dzieli się z czytelnikami jego książek i bloga gorzkimi refleksjami nad kondycją współczesnego świata. W swojej najnowszej pracy „Rozpadające się światy” Grudziński nie szczędzi też boleśnie krytycznych uwag o polityce Polski i polskich elitach, rozprawiając się z megalomanią i mitotwórstwem.
...[czytaj więcej]
Piontek nie jest arcydziełem na miarę Króla czy Morfiny. Najbardziej przypomina poprzednią powieść autora – Chołod, z interpretacją której sam nie potrafiłem się uporać. Twardoch to jednak pisarz wybitny i bubla spod pióra nie wypuści. I choć zakałapućkaliśmy się – on w pisaniu i ja potem w czytaniu – to książkę wszystkim polecam. Szczególnie, że sporo dialogów napisał w języku śląskim, dopiero co odstawionym do kąta przez veto Naczelnika…(o, przepraszam! Prezydenta Rzeczpospolitej), więc te apetyczne fragmenty polecam szczególnie.
...[czytaj więcej]
Zaczynałem czytać tę powieść z dużą nieufnością. Potykałem się na jej początkowej chropowatości, z czasem zaczynała jednak wciągać. To naprawdę nieźle napisana książka! Chwilami lekkością i humorem przypominała mi Sen o okapi Mariany Leky. Czasami autor uderza w poważniejsze tony, dokonując krótkich analiz socjologicznych opisywanej przez niego społeczności. Wspomnienia nacechowane sympatią i współczuciem mieszają się z troską i propozycjami rozwiązań.
...[czytaj więcej]
Rzadki przykład literatury napisanej z pozycji dziecka, które przeżywa różne życiowe sytuacje: te niegroźne, z pozoru niegroźne, bardzo groźne, jak i takie niemal z horroru (dla małoletnich). Ciocia Mati i tajemniczy mnich składa się z kilkunastu opowiadań przygodowych, w których sprytnie ukryty jest przekaz dydaktyczny. Generalnie chodzi o to, aby radzić sobie w każdej sytuacji, a z opresji wychodzić samodzielnie.
...[czytaj więcej]
Z wielką swobodą po jakimś wstępie, po prezentacji podstawowego motywu zaczyna plątać wątki, źle się wyraziłem, zaczyna je zaplatać. Rozpuścił palce po klawiaturze, trzymając rytm jak dobry woźnica lejce i coraz to pogania gniade swego zaprzęgu, a nawraca, a tych paluchów chyba mu przybyło, co on nimi wyprawia! Gra już nie jeden fortepian, ale chyba pięć.
...[czytaj więcej]
W odnalezionych po latach listach kaprala Wehrmachtu widać konflikt wartości religijnych i obowiązków obywatelskich. Bruno Mielke znalazł się na rozdrożu. Niemiecki faszyzm zakładał wiarę w prymat rasy germańskiej, ślepe podporządkowanie Fuehrerowi, uznanie państwa za drogowskaz moralny – choć oficjalnie nie zerwano z dogmatami Kościoła.
...[czytaj więcej]
Poruszanie się po tej książce wymaga od czytelnika przynajmniej ogólnej orientacji w historii powszechnej i znacznie głębszej niż licealna wiedzy o dziejach Rosji, w szczególności historii ostatnich kilkudziesięciu lat. Robert Cheda, dziennikarz, a w przeszłości oficer operacyjny polskiego wywiadu, pracujący m.in. także w Rosji, zna ten kraj nie ze słyszenia. Przedstawia czytelnikowi ogrom informacji, historii znanych i mniej znanych, szczegółów i sekretów.
...[czytaj więcej]
Książka Laury Mersini-Houghton dotyczy najbardziej fundamentalnego problemu wiedzy o świecie. Jej przemyślenia oparte są na zaawansowanej matematyce, najnowszych działach fizyki i najnowszych obserwacjach astronomicznych. A napisana jest w sposób wyjątkowo przystępny. Jestem humanistą, a jednak nie miałem problemu ze zrozumieniem jej wywodów, przeciwnie, czytając, wreszcie pojąłem kilka kwestii. Mogę ją polecić każdemu, kto chce zrozumieć świat, choćby matematyka nie była jego mocną stroną!
...[czytaj więcej]
Wywód Kuźniara toczy się ledwie na 200 stronach tekstu i dla wprawnego czytelnika jest do przetrawienia właściwie w jedną noc, ale siła tej książki polega na zasianiu ziarna głębszej refleksji. Po jej lekturze chciałoby się bowiem podjąć jakiś wysiłek, aby to zło zminimalizować, a nawet wyrugować, choćby na własnym, krajowym podwórku.
...[czytaj więcej]
Zniewolenie może obejmować wiele terytoriów dziedzin życia ludzkiego. Od całkowicie osobistych relacji po najbardziej złożone formy społecznej organizacji. Literackich opisów powstawania i funkcjonowania jego rozmaitych odmian było i nadal rodzi się bardzo wiele. Składa się z nich znaczna część historii literatury powszechnej, zwanej „piękną”.
...[czytaj więcej]
Pewnego dnia adwokat Kido-san od dawnej klientki otrzymał prośbę o spotkanie, by poradzić się w sprawie zmarłego męża, który – jak się okazało – nie był tym, za kogo się podawał. Przyjął prośbę wdowy i rozpoczął skomplikowane śledztwo…
...[czytaj więcej]
Książka jest prawdopodobnie debiutem literackim Haliny Sargarolo (tłumaczki z języka francuskiego), angażującej się w obronę praw kobiet. Tak więc pod pseudonimem literackim otrzymaliśmy opracowanie, w którym przedstawione zostały poglądy tych Polek, które nie mają zahamowań, aby swą postawę życiową związać z mianem „feministki”…
...[czytaj więcej]
Książką, jaka wpadła mi w ręce, był opis niespełnionych snów Polaków o potędze, starania o status mocarstwa, jakie roiliśmy przed wojną i jakie od czasu do czasu pojawiają się jeszcze w niektórych polskich głowach. Rojenia o Polsce mocarstwowej kołaczą się w nich od dawna, ale na dwudziestolecie międzywojenne przypadała konkretyzacja
...[czytaj więcej]
Otrzymałem od przyjaciela w podarunku – trochę złośliwym, trochę ironicznym – trzytomowe dzieło Prolegomena, napisane i wydane własnym sumptem przez pewnego obywatela, który na 1600 stronach snuje rozważania nad „sensem istnienia i przeznaczeniem Kosmosu”. Krzysztof Wojczal nie ma aż tak wielkich ambicji; zadowala się opisaniem, jak działa świat wielkiej geopolityki…
...[czytaj więcej]
Istnieje cała wielka Biblioteka Przedmiotowa na ten temat. Od tylu już dziesięcioleci pojawiają się w historiografii, socjologii, literaturze pięknej oraz w publicystyce światowej tysięczne analizy, dyskusje i trwające nadal spory dotyczące tego tajemniczego i zagadkowego problemu. Stawiane są ciągle na nowo formułowane pytania…
...[czytaj więcej]
Emerytowany profesor UW, literaturoznawca i antropolog kultury, były dyrektor Instytutu Kultury Polskiej tej uczelni, przekroczył osiemdziesiątkę i uznał, że pora napisać autobiografię; takie zachcianki miewają starzejący się dżentelmeni, którzy całe życie parali się pisarstwem. Zapowiedział trzy części tego dzieła…
...[czytaj więcej]
Dzięki Muzeum Łazienek Królewskich otrzymaliśmy dostęp do materiału źródłowego, jakim jest korespondencja króla Stanisława II i cesarzowej Katarzyny II oraz szeregu urzędników obojga władców z lat 1764–1796. Mamy możliwość przeczytania wymiany korespondencji między pierwszoplanowymi aktorami Polski i Rosji drugiej połowy XVIII w. …
...[czytaj więcej]
Dialog przy pomocy poezji, w różnym czasie i w nieoczywistej, zawsze owianej mgiełką tajemnicy przestrzeni niby czysto tylko wewnętrznej, osobistej, ale przecież już i w historycznym, już i psychologiczno-społecznym zarazem kontekście, zawsze jest i musi być (myślę sobie) zapewne ogromnie trudny, chociaż zawsze jest ciekawy i ważny…
...[czytaj więcej]
Budowa Gdyni miała ogromne znaczenie dla Polski odrodzonej w roku 1918. Miała potwierdzić, że jesteśmy – jako Polacy – zdolni do podjęcia wyzwania, które na nowo ukształtuje naszą przyszłość jako nowoczesny, dobrze zorganizowany kraj. Gdynię zbudowano. To wybicie się na niezależność zostało zrealizowane ciężką pracą całego narodu…
...[czytaj więcej]
Książka jest wybitnie subiektywnym punktem widzenia przedstawiającym rolę Watykanu i instytucji Kościoła w historii ponad 1500-letnich prześladowań Żydów. Kreśli ją przedstawiciel kultury judaistycznej i jednocześnie zlaicyzowany Żyd, który postawił sobie za zadanie zgłębić, zrozumieć i opisać istotę procesów społecznych.
...[czytaj więcej]
Autorka książki jest mi (nomen omen) bliska; jesteśmy rówieśnikami, oboje urodziliśmy się we wrześniu 1940 roku, oboje pod tym samym znakiem Zodiaku – Panną, Annie jest starsza ode mnie o kilkanaście dni. Czytam więc tę książkę nie tylko jako godne uwagi dzieło Noblistki (różne przecież Noble się przydarzały), ile przez pryzmat pokolenia, biograficznych podobieństw i różnic.
...[czytaj więcej]
Zmarła w sierpniu 2022 r. (dwa tygodnie przed ukończeniem 99 lat) Zofia Posmysz była autorką wielu wybitnych i popularnych utworów, przede wszystkim pisanych prozą, jak słynna i znana z adaptacji filmowej Andrzeja Munka Pasażerka (1962). Była także znana, o czym dziś mniej się pamięta, jako twórczyni znakomitych słuchowisk radiowych.
...[czytaj więcej]
Wiesław Łuka jest cenionym reportażystą, w przeszłości dziennikarzem poczytnych czasopism, takich jak „Prawo i Życie” czy „Sztandar Młodych”. „Ku pokrzepieniu serc – sztuki piękne” jest swego rodzaju wykładem o różnych gatunkach sztuki, lecz nie autorskim; o literaturze, malarstwie, teatrze, kinie… wypowiadają się wybitni przedstawiciele tych dziedzin, z którymi Łuka przeprowadza wywiady.
...[czytaj więcej]
