Czy wiek przywódców wpływa na skuteczność rządzenia? Rywalizacja Joego Bidena i Donalda Trumpa na wstępnym etapie kampanii w USA skłoniła autora do refleksji nad granicami wieku w polityce. Obaj, mając około osiemdziesiątki, zwrócili uwagę na historię najstarszych przywódców oraz na to, czy ich wiek może być symbolem schyłkowej fazy zachodniej cywilizacji.
...[czytaj więcej]
Rano, gdy na niebie pojawiły się nad Warszawą pierwsze niemieckie samoloty, zaczęła się niespodziewanie nowa epoka. Mało kto mógł to przypuszczać, a zwyczajni mieszkańcy najmniej. „To chyba jakieś ćwiczenia” – powtarzali za innymi i moi rodzice. Ze zgrozą i zdumieniem tracili powoli, jak wszyscy wokół, wiarę i zadufanie w siłę postępu i nauki płynące z historii.
...[czytaj więcej]
Polsko-niemieckie relacje w działalności naukowej i publicystycznej Franciszka Ryszki, wybitnego niemcoznawcy, prawnika, politologa, historyka, badacza faszyzmu. Artykuł na stulecie urodzin Profesora, osobiste wspomnienie ucznia o jego mistrzu. Tekst zawiera wiele unikalnych wspomnień i nieznanych dotąd faktów – np. o kontaktach F. Ryszki z Carlem Schmittem.
...[czytaj więcej]
Tadeusz Czeżowski w mrokach okupacji nadał praktyczny wymiar głoszonym przezeń ideałom humanizmu. Pierwszy Polak uhonorowany tytułem Sprawiedliwego wśród Narodów Świata nigdy nie upublicznił swych dokonań. Tylko dzięki okruchom wiadomości, jakie zachowały się w korespondencji przyjaciół oraz uratowanych osób, wiemy, że zapisał jedną z najchlubniejszych kart w historii tamtej wojny.
...[czytaj więcej]
Odpowiedź była jasna, ale Zdzisław szepnął: „Poproś o przerwę”. Podczas niej wyjaśnił, że dla Chińczyków zwlekanie z odpowiedzią jest oznaką szacunku, etykiety właśnie, widocznie zadali tak mądre pytanie, że musimy się nad nim zastanowić. Jeśli tak, to poprosiłem o dłuższą przerwę. Rano ja zadałem pytanie. Chińczyk poprosił o przerwę, potem o kolejną.
...[czytaj więcej]
Gdy śledzimy opisane w monumentalnych biografiach koleje życia Baumana, mamy wrażenie, iż był człowiekiem mocno poturbowanym przez los wygnańca i banity. Tymczasem jedną z recenzentek, profesor Sheilę Fitzpatrick, uderzyło to, że uparcie odrzucał on rolę ofiary, że „udało mu się osiągnąć rzadki status człowieka szczęśliwego”.
...[czytaj więcej]
Poranny telefon z wiadomością o jego śmierci nie był dla mnie zaskoczeniem. Hieronim ciężko i długo chorował, gasł w oczach. W obliczu tej śmierci przed oczyma stanęła mi bardzo długa historia naszej przyjaźni – jednej z najwspanialszych, jakie dał mi los. Był dobrym człowiekiem i lojalnym przyjacielem. Był jedną z najpiękniejszych postaci polskiej powojennej lewicy.
...[czytaj więcej]
Zostawił trwały ślad zarówno w krakowskim środowisku naukowym, jak i w powojennej historii krakowskiej lewicy. W czasie naszych rozmów wspominał np. swoje pobyty na uczelniach amerykańskich, był dumny z faktu, że jedno z jego wystąpień zrobiło wrażenie na żonie byłego prezydenta Jacqueline Kennedy – później przywołała je w jednej ze swych publikacji.
...[czytaj więcej]
„Przekrój”, niezwykły i ogromnie poczytny tygodnik, był jedyny w swoim rodzaju. W zgrzebnej, jak na dzisiejsze wymagania, szacie zewnętrznej puszczał w obieg kultury polskiej nieobecne w innych pismach wiadomości kulturowo-elitarne, odwołując się do nowych prądów w myśli europejskiej i światowej, sztuce i kulturze, do nieznanych jeszcze zjawisk i nazwisk.
...[czytaj więcej]
W odnalezionych po latach listach kaprala Wehrmachtu widać konflikt wartości religijnych i obowiązków obywatelskich. Bruno Mielke znalazł się na rozdrożu. Niemiecki faszyzm zakładał wiarę w prymat rasy germańskiej, ślepe podporządkowanie Fuehrerowi, uznanie państwa za drogowskaz moralny – choć oficjalnie nie zerwano z dogmatami Kościoła.
...[czytaj więcej]
101. rocznica śmierci Narutowicza zbiegła mi się z piątą – zamordowania Pawła Adamowicza. Nie mogę opędzić się od skojarzenia, że niebezpieczna pora dla Polaków to nie tylko listopad, a może także i inne miesiące. Bo w ostatecznym rachunku o ich przyszłości zadecyduje zdolność do zrzucenia balastu nacjonalistycznej i wielkomocarstwowej retoryki, a tu kalendarz nie ma wielkiego znaczenia.
...[czytaj więcej]
Rozwiązać! Kategorycznie – tak! Instytut Pamięci Narodowej powstał, by kształtować moją tożsamość w duchu narodowej godności. Ustawodawca, powołując ten twór, poddał się emocjonalnemu szantażowi patriotycznego obowiązku, za którym skrywał się nacjonalizm. Manipulacja i kłamstwo to akceptowalne narzędzia, jeżeli cel jest zbożny. Zakłócanie wysiłków Instytutu podjętych dla krzewienia prawdziwie patriotycznego światopoglądu jest karalne, dosłownie. W ten sposób odebrano mi prawo do wstydu. Dlatego protestuję. Będzie więc o tożsamości i wstydzie.
...[czytaj więcej]
W domu Huppertów spotkałem się z otwarciem na odmienne poglądy. Obciążony schematyzmami w pojmowaniu historii i dziedziczonymi kompleksami, poznałem ludzi, którzy byli świadkami tego wszystkiego, o czym owe schematy czy kompleksy nie miały zielonego pojęcia. Zacząłem łapczywie słuchać opowieści o świecie zaginionym i zapomnianym oraz o świecie współczesnym, którego nie znałem.
...[czytaj więcej]
Jarosław Kuisz, podczas uniwersyteckich wykładów, a potem w jednej ze swoich książek, podzielił rodzimą populację na żyjących w kulturze podległości (urodzonych między 1795 a 1989 r.) i urodzone po 1989 r. pokolenie niepodległego państwa polskiego. Nie zgadzam się z takim podziałem. Ci drudzy sami niczego jeszcze nie dokonali, najstarsi ledwie przekroczyli „trzydziestkę”.
...[czytaj więcej]
Opis poetyckiej wizji wszechświata, uniwersum Agnieszki Osieckiej, obejmującego czułością każdy przejaw istnienia – materialnego, społecznego i politycznego; w którym wszystko, co ludzkie zasługuje na przynajmniej próbę zrozumienia. Z oddechem intelektualnym, mocno zarysowanym kontekstem historycznym i przywołaniem wielkiej osobowości poetki.
...[czytaj więcej]
Robotnicza Spółdzielnia Wydawnicza „Prasa-Książka-Ruch” była w latach 70. i 80. największym w Europie Środkowo-Wschodniej koncernem prasowo-wydawniczo-kolportażowym, stanowiąc w ówczesnym ustroju istotny element sprawowania władzy. Realizowane przez RSW cele polityczne i ekonomiczne miały charakter nadrzędny, ale zakres jej działalności wykraczał daleko poza nie, będąc istotnym i wyjątkowo cennym wkładem w wiele dziedzin życia społeczno-kulturalnego kraju.
...[czytaj więcej]
Siedem mądrych rad brytyjskiej królowej Elżbiety I, przydatnych dla wszystkich sprawujących władzę.
Tekst został pierwotnie opublikowany krótko po zwycięstwie demokratycznej opozycji w wyborach 2023 roku. Zawsze warto odwoływać się do prawd ponadczasowych, ważnych dawniej, teraz i w przyszłości. Do prawd „wiecznie żywych”.
...[czytaj więcej]
Nie mam wątpliwości, iż byłem czytelnikiem książki wychodzącej poza schemat i standardy licznych biografii. Chodzi nie tylko o rzetelną dokumentację losów Niny Andrycz i Józefa Cyrankiewicza, lecz zwłaszcza o zasygnalizowanie wielowymiarowości dziejów PRL. Te okazują się nader skomplikowane i tylko uproszczenia i prymitywizacje pozwalają na łatwe oceny.
...[czytaj więcej]
Książką, jaka wpadła mi w ręce, był opis niespełnionych snów Polaków o potędze, starania o status mocarstwa, jakie roiliśmy przed wojną i jakie od czasu do czasu pojawiają się jeszcze w niektórych polskich głowach. Rojenia o Polsce mocarstwowej kołaczą się w nich od dawna, ale na dwudziestolecie międzywojenne przypadała konkretyzacja
...[czytaj więcej]
Incydent z rakietą (niewiadomego pochodzenia), która nie wiedzieć po co wleciała do Polski, a następnie spokojnie przeleżała sobie cztery miesiące z okładem pod Bydgoszczą, pobudził zainteresowanie społeczne kondycją naszej armii oraz bezpieczeństwem obywateli i polityków także. W trudnych chwilach…
...[czytaj więcej]
O książce Prezydent. Aleksander Kwaśniewski w rozmowie z Aleksandrem Kaczorowskim rozmawiają profesorowie, którzy wspólnie szli przez tę historię. Tekst bardzo odmienny od innych recenzji i ocen bestsellera.
...[czytaj więcej]
Istnieje cała wielka Biblioteka Przedmiotowa na ten temat. Od tylu już dziesięcioleci pojawiają się w historiografii, socjologii, literaturze pięknej oraz w publicystyce światowej tysięczne analizy, dyskusje i trwające nadal spory dotyczące tego tajemniczego i zagadkowego problemu. Stawiane są ciągle na nowo formułowane pytania…
...[czytaj więcej]
Historia Polski XIX i XX stulecia wypełniona była dysputą na temat pożytków płynących z uwłaszczenia chłopów. Z jednej strony, akt przekazania gruntu spełniał wymogi sprawiedliwości społecznej, bo niesprawiedliwością było przypisanie chłopa do ziemi i obarczanie go obowiązkiem odrabiania pańszczyzny…
...[czytaj więcej]
Dzięki Muzeum Łazienek Królewskich otrzymaliśmy dostęp do materiału źródłowego, jakim jest korespondencja króla Stanisława II i cesarzowej Katarzyny II oraz szeregu urzędników obojga władców z lat 1764–1796. Mamy możliwość przeczytania wymiany korespondencji między pierwszoplanowymi aktorami Polski i Rosji drugiej połowy XVIII w. …
...[czytaj więcej]
Publikacja jest dysertacją doktorską autora, napisaną w 1954 roku, a opublikowaną w wydaniu książkowym trzy lata później. Teraz, po 65 latach, przyszedł czas na jej pierwsze polskie wydanie. Tekst poprzedzają rozważania tłumacza i wydawcy Jana Sadkiewicza, podkreślające, za Schopenhauerem, rolę historii…
...[czytaj więcej]
Przemówienie belgijskiego socjaldemokraty, jednego z ojców-założycieli Wspólnot / Unii Europejskiej podczas przedłożenia Radzie (ministrom sześciu państw członkowskich) Wspólnoty Węgla i Stali projektu traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Polityczną. Tekst dotąd nietłumaczony na język polski.
...[czytaj więcej]
Fragmenty zarysu projektu europejskiej integracji (opracowanego na dwa lata przed pierwszą myślą Jeana Monnet) autorstwa włoskiego lewicowego intelektualisty Altiero Spinellego we współpracy z dziennikarzem Ernesto Rossim podczas ich internowania przez faszystów na wyspie Ventotene. Tekst przemycili na bibułkach od papierosów.
...[czytaj więcej]
