Debil i Alfons

Opowiadanie, forma literacka społecznie nieobojętna

Czytanie książki drukowanej jest interakcją osobistą, indywidualną. Tu możemy sami stwierdzić, jak daleko patriotyzm odbiega od ksenofobii, a tolerancja to wartość, która działa w obie strony. Mamy szansę odczuwać głębiej i szerzej, mamy czas i miejsce na refleksję. W przeciwieństwie do demonstracji na ulicy, na widowni stadionu czy na schodach kościoła.

Wiele hałasu o nic

Wystawa Nasi chłopcy, otwarta 11 lipca w Muzeum Gdańska, wywołała wściekły wrzask części środowisk na prawicy. Pokazanie losów mieszkańców Pomorza Gdańskiego wcielonych do armii III Rzeszy wrzaskliwi patrioci uznali za uczuć narodowych szarganie. Historia jest taka, jaka była. Dobrze, że pokazano ten mało znany fragment polskich dziejów.

Duży Książę

Przede mną stał mężczyzna. Miał bladą, smutną twarz o szlachetnych rysach.
– Nie poznajesz mnie? – spytał, wyciągając dłoń.
– Masz głos bardzo podobny do Małego Księcia – odpowiedziałem zaskoczony, ściskając jego delikatną dłoń.
– Przecież to ja – próbował się uśmiechnąć. – Kiedyś byłem Małym Księciem, a teraz – jak widzisz – jestem Dużym Księciem.

Tewje Mleczarz zagnieździł się w Kopkach

Jeszcze jeden dość swobodny stylistycznie literacki szkic-esej na temat teatralny, jaki się nasunął Autorowi pod koniec tegorocznych wakacji.

Ucieczka Colombiny

Nieopublikowana dotąd proza Andrzeja Zaniewskiego, prozaika i poety, autora zbiorów wierszy i kilkunastu powieści, z których największą sławę przyniosła pisarzowi powieść Szczur (1995). To początkowy fragment powieści Ucieczka Colombiny, stanowiącej trzeci tom przygotowywanej do druku sagi Commedia dell Morte.

Wiersze

Wspólną cechą nowych wierszy Marka Wawrzkiewicza jest klasyczny wzorzec: są rymowane i nawiązują do przebrzmiałej już tradycji. „Mój dom jest stary i staromodny – podkreśla Autor. – Staromodny jak rymowany wiersz”.

Sancho Pansy wędrówka przez współczesność

Ta książka sprawia wrażenie obrazu jak u impresjonistów – namalowana lekkimi, miękkimi pociągnięciami pędzla, dotknięciami; składa się z rozsypanych punkcików i kresek, a dopiero gdy spojrzy się z odpowiedniego dystansu, pokazuje maestrię pióra i życiową mądrość autora.

Okiem dramatopisarza, podpatrywacza scen naszych

Już bez popisowej retoryki z mojej strony, gdyż i tak za bardzo się wżyłem w opisywany obraz, zapominając, że nie pisarzem tu jestem, jeno felietonistyczno-recenzyjnym pisarczykiem, który winien na zimno, bardziej uczenie rzecz referowaną traktować, powiem, że brawo biłem twórcom i wykonawcom szczerze, a nie tam z jakiejś elegancji czy dobrego obyczaju.

Miłość jako forma istnienia

Miłość cielesna – gdy jest świadoma, wolna od lęku, od przymusu, od maski – staje się jedną z najczystszych form spotkania. Spotkania nie tylko dwóch ciał, ale dwóch obecności. Dwóch dusz, które zrzucają zasłony, zdejmują zbroje, i stają przed sobą – bez retuszu, bez dekoracji. Nagość ciała to wtedy tylko zapowiedź większej nagości – tej, która dotyczy istnienia.

Kala KAAL: Polska Moja

Leszek Szerepka: Trzy wiersze

Leszek Szerepka (ur. 1964) – polski historyk i literat; w latach 1998-2015 – w służbie dyplomatycznej, m.in. ambasador RP w Białorusi. W swoim dorobku, obok prac naukowych i memuarystycznych, ma także powieści: Ukraiński gambit (2019) i Białoruski snajper (2021)

Null

Opowiadającą o toczącej się w Ukrainie wojnie o przetrwanie niepodległego państwa trzeba koniecznie przeczytać. Powieść Twardocha jest z pewnością wydarzeniem literackim i mam nadzieję, że tak zostanie odnotowana przez wiernych jego talentowi Czytelników.

Zbliżenie na aktora

Historyk w świecie polityki

Świadectwo historii

Dziewiąty dzień tygodnia

Istnieją ludzie, którzy wchodząc do dowolnego pomieszczenia, natychmiast zabierają wszystkim tlen. Rosemarie do nich należała, a być może była nawet mistrzem zakonu, do którego należą wszystkie wampiry emocjonalne świata. Usiadła, absorbując sobą uwagę wszystkich pacjentów, a instynkt mi podpowiadał, że zaraz się zacznie. Miała beżowy plecaczek, który wprawdzie idealnie komponuje się z resztą garderoby, ale wygląda, jakby miał za moment eksplodować.

Życie i pamięć w trudnych czasach

Barbara Szacka, Życie i pamięć w trudnych czasach, PIW, Warszawa 2024 rok, 496 stron.

Barbara Szacka posiadała wyrazisty światopogląd i sympatie polityczne. Potrafiła jednak powstrzymać się od kategorycznych ocen wielu ludzi. Niełatwo też zdobyć się na zniuansowaną ocenę socjalizmu w wersji PRL czy też ówczesnego marksizmu, a autorka osiąga to z dobrym skutkiem. To kolejna zaleta książki, którą można traktować jako wartościowe źródło dla badań historii socjologii w Polsce opowiedziane z prywatnej perspektywy.

Szli na Zachód osadnicy…

Karolina Ćwiek-Rogalska, Ziemie. Historie odzyskiwania i utraty, Wydawnictwo RN, Warszawa 2024, 432 strony.

Ponad 400 stron opowieści o regionie znanym pod nazwą „Ziemie Odzyskane”. To tutaj miliony ludzi zmuszonych przez okoliczności i skuszonych okolicznościami zaczną nowe życie wśród pozostałości życia innych – pisze autorka i nie kryje, że w tym tyglu ludzkich życiorysów i dawnych małych ojczyzn historia «Ziem Odzyskanych» bywa historią przypuszczeń, gdybań i domniemań. Sprawiedliwie waży racje – oddaje głos nie tylko przybyszom, którzy w zamian za obiecany dobrobyt i spokój, na miejscu zastali chaos i biedę, ale wysłuchuje także głosu drugiej strony – Niemców, dla których tu był ich Heimat. To książka o korzeniach – zapuszczanych i odciętych, o tożsamości i duchach przeszłości, które nigdy do końca nie znikają.

Reportaże o książkach, ludziach i ich zbiorach

Mirosława Łomnicka, Reportaże o prywatnych księgozbiorach. Domowe biblioteki, redakcja Ewa Tenderenda-Ożóg, wydawnictwo Biblioteka Słów, Warszawa 2024, 395 stron.

Są teksty, które publikowane pojedynczo w prasie fachowej raczej słabo zapadają w pamięć, dopiero zespolone w formę książkową tworzą zgrabną i interesującą całość, np. jako zbiorowy portret danego zjawiska. Tak stało się w przypadku zbioru Reportaże o prywatnych księgozbiorach Mirosławy Łomnickiej, autorki znanej m.in. z aktywności publicystycznej na łamach „Magazynu Literackiego Książki”. W opowieści Łomnickiej o zbiorach jest miejsce i na książki wielkiej wagi dla kultury narodowej, i na komiksy, znane serie wydawnicze, fantastykę, książki jednego autora, dzieła o kulturze i sztuce, o sporcie, jazzie i muzyce popularnej, matematyce, leczeniu, Bogu i religii, jak i na książki najbardziej popularne, których wartość sprowadza się do przysłowiowego przeczytania w pociągu.

Curriculum vitae Karola Czejarka

Karol Czejarek Autobiografia. Moja droga przez życie, Świętokrzyskie Towarzystwo Regionalne, Zagnańsk 2025, 414 stron.

„Moja droga do polskości – będzie przede wszystkim o tym, jak ja urodzony w BERLINIE – z matki Niemki i z ojca DUMNEGO ŚLĄZAKA z Zabrza (którego ojciec i dziadkowie brali udział w Powstaniach Śląskich) – stałem się POLAKIEM… będzie też o tym, jak na Pomorzu Zachodnim po roku 1945 powstawały nowe polskie tradycje, a Szczecin i jego powiaty zaczęły się liczyć na mapie powojennego rozwoju polskiej kultury. Także Polska – jako kraj i państwo, mimo iż wtedy była ludowa – znów liczyła się w kulturze i sztuce (a nie tylko w rozwijającej się gospodarce morskiej) w Europie i na świecie” – te słowa autora autobiografii zachęcają do lektury tej wyjątkowej opowieści Karola Czejarka –  publicysty, recenzenta literackiego, dociekliwego autora wywiadów z wybitnymi ludźmi kultury i sztuki, filologa germańskiego, doktora nauk humanistycznych, tłumacza z języka niemieckiego, wykładowcy akademickiego.

Księga dżihadu

Wojciech Szewko, Księga dżihadu, Altbuch, Warszawa 2024, 352 strony.

Polecam tę książkę wszystkim, których interesuje świat islamu lub obawiają się zagrożenia terrorystycznego. Konflikt cywilizacyjny, w którym uczestniczyć będą z jednej strony państwa lub ugrupowania islamskie, a z drugiej cywilizacja zachodnia, jest realny. Wyciągając wnioski z tej lektury, można przewidywać dwa możliwe kierunki walki: jeden to rosnąca integracja państw i ugrupowań islamskich aż do możliwego stworzenia centrum islamu (kalifatu), a czynnikiem tej integracji będzie religia; drugi – to ataki na niewiernych na ich terytorium. Oba wykorzystywano w przeszłości, choć z miernym powodzeniem.

Koty

Nasz rysownik, Jan Stępień, uwielbia koty.

Także dlatego, że są im obce wszystkie przywary człowieka.

„Wydają się niedostępne, metafizyczne, a są takie niesamowicie miękkie w dotyku. Zważywszy na ich gibkość, to wspaniałe modele do rysowania” – mówi („Nieznany Świat”, 7/2024).

Kruczy ogon historii

W wyższych sferach teatrum świata rozprawiają ze sobą dwa tajemnicze byty, narodzone przed wiekami z wydrążonego pnia na Saskiej Kępie: Angel – dobry duch Warszawy w postaci ludzkiej, prawdziwy patriota, i jego antagonista, inteligentny sceptyk, złośliwy Kruk (który też się uważa za Polaka). Prowadzą intensywny dyskurs nad istotnymi momentami w historii.

Twarze

Nowe prace naszego rysownika.

Jak zwykle – portrety. Tym razem jednak opisane – przynajmniej niektóre – inną kreską.

Przyjaciele i wrogowie tłumacza w świecie spokrewnionych języków

Hanna Karpińska jest tłumaczką (głównie z języka bułgarskiego, ale także z macedońskiego, rosyjskiego i francuskiego), autorką przekładów kilkudziesięciu książek i sztuk teatralnych oraz artykułów poświęconych literaturze bułgarskiej, polsko-bułgarskim kontaktom literackim i problemom przekładu. W zamieszczonym eseju pisze o pułapkach tłumaczenia ze spokrewnionych języków i o pozajęzykowych kompetencjach tłumacza.

Nexus

Yuwal Noah Harari, Nexus. Krótka historia informacji od epoki kamienia łupanego do sztucznej inteligencji, Wyd. Literackie, Kraków 2024, 615 stron

Harari, autor głośnej, popularnej także w Polsce, książki Krótka historia ludzkości, pisze w Nexusie o współczesności cywilizacji ludzkiej i prognozuje, jak dalej potoczy się historia. Rozpatruje naszą historię i przyszłość jako rozwój sieci informacyjnych.

Grecja (antyczna) na nasze czasy

Marek Węcowski, Tu jest Grecja! Antyk na nasze czasy, Wydawnictwo Iskry, Warszawa 2023, 282 strony.

Profesor Marek Węcowski, historyk z Uniwersytetu Warszawskiego, znawca dziejów starożytnych kultur i państw, napisał książkę o starożytności greckiej i rzymskiej z punktu widzenia naszej teraźniejszości.  Frapująca przygoda z historią, nierozerwalnie związaną z realiami dzisiejszej epoki.

Abe Kobo – autor powieści Kobieta z wydm

Na przełomie marca i kwietnia 2025 r. ukazuje się wznowienie Kobiety z wydm, jednej z najbardziej znanych powieści dwudziestowiecznego japońskiego prozaika, dramaturga i scenarzysty Abe Kōbō. Z tej okazji publikujemy esej profesora Mikołaja Melanowicza (m.in. tłumacza tej pozycji) przybliżający sylwetkę autora oczekiwanego dzieła.

Portret socjalisty na ambonie

Joanna Kuciel-Frydryszak, Słonimski. Heretyk na ambonie, Wydawnictwo Marginesy, Warszawa 2024 rok, 470 stron.

W 2025, ogłoszonym Rokiem Antoniego Słonimskiego, biografia poety, publicysty i kronikarza swoich czasów spisana znakomitym piórem Joanny Kuciel-Frydryszak jest wydarzeniem naukowym i popularyzatorskim bardzo na czasie. Walorów opracowaniu dodaje szeroko zarysowane historyczne tło wydarzeń.

Esej o wschodniej Europie

Prawie każdego męczy wieloraka (trudna i koniecznie w długoletnim leczeniu) psychoza, człowiek nosi w sobie podobno wielopokoleniowe traumy i wszyscy chodzą na kosztowne terapie, zamiast iść na spacer albo na śledzika do baru. Kelnerami i barmanami są zresztą w barach, tj. pubach, niestety własne wnuki, jak im zatem po jednym głębszym opowiadać perypetie z babcią, kiedy ta była piękna i młoda…

Ismail Kadare i jego tłumacz

Nakładem wydawnictwa Sedno ukazały się ostatnio dwie powieści Ismaila Kadarego – Kronika w kamieniu oraz Most o trzech przęsłach. Jak podkreśla tłumacz, Marek Jeziorski, Ismail Kadare jest w historii literatury albańskiej zjawiskiem unikatowym. Zasług Kadarego dla rozwoju literatury albańskiej  i jej promocji w świecie nie da się porównać z twórczością żadnego innego pisarza Albanii.

Śledcza

…kiedy wszedłem do piwnicy, krew wlała mi się do butów. Zwłoki małżeństwa nieopodal wejścia, na podłodze, ułożone obok siebie, skrępowane ręce i nogi. Korpusy podziurawione nożem. Sińce, krwiaki, naskórek pod paznokciami, zapewne sprawcy. Stoczyli przed śmiercią walkę z napastnikiem. Skala zwyrodnienia poraża. Przeżyłem okrucieństwa wojny, ale to tutaj…

(fragment opowiadania)

Han Kang: odważna pisarka o wielkiej wrażliwości

Nie ma wątpliwości, że komitet proponujący kandydata do Nagrody Nobla brał pod uwagę nie tylko urodę stylu poetyckiego dzieł Han Kang, lecz także nieprzejednanie w podejmowaniu trudnych, nawet kontrowersyjnych wydarzeń i tematów z historii i życia współczesnego w Korei. Sięganie do najciemniejszych zdarzeń w jej dziejach wymagało niemałej odwagi i talentu.

Teatr cieni

mam wrażenie że chodzę po gruzach
godzin
dni
wyrazów twarzy

Przejmujące wyrażenie smutku, rozpaczy i samotności w obliczu śmierci Matki. Swego rodzaju pomnik napisany przez wyrażenie emocji. Epitafium człowieka przez opis pustki. Emocjonalnej i uczuciowej.

Olbrzym z Curaçao

Mieszkająca w Holandii artystka i pisarka oraz rysownik „Res Humana” przygotowują wspólnie do druku książkę, z której zamieszczamy po cztery wybrane przez autorów utwory.