Telewizja: burzliwy rok z okładem

Mijający  2025 rok ma szansę zapisać się w historii polskiej telewizji jako czas względnego spokoju. Poszczególne stacje telewizyjne tworzą nowe programy, walczą o widzów. Funkcjonują, mimo politycznych wstrząsów, instytucje powołane do zarządzania mediami. Niemniej sytuacja w pewnym sensie pozostaje w stanie zawieszenia.

O kulturze, polityce i historii

Państwo ma wobec kultury oczywiste obowiązki. A zarazem państwo nie może ingerować w swobody twórcze. Od polityków powinniśmy dziś oczekiwać rozumienia i szanowania nie tylko tego podziału, ale i realizacji przypisanych im zadań. Rozmowa z  Rafałem Skąpskim, byłym wiceministrem kultury i sekretarzem Narodowej Rady Kultury.

Solidarność, współdziałanie, braterstwo, siostrzeństwo, obawy i niepokoje

Wtedy zaczęło się to skrajnie prawicowo-katolickie szaleństwo: 9 lat dla lekarza, 5 – dla kobiety… To szaleństwo było ulokowane głównie w Senacie, gdzie 99 procent to byli ludzie Solidarności. Okazało się, że nasza kochana, dobra, serdeczna i mądra Solidarność jest zbiorowiskiem kołtunów. A sojusznika mogłam znaleźć tylko w grupach prawdziwie lewicowych.

Sierpniowe dziedzictwo

Hipotetycznie ocalenie porozumień sierpniowych mogłoby się udać, gdyby umiarkowani przywódcy i doradcy Solidarności wykazali więcej determinacji w walce przeciw radykałom. Trzeba jednak brać pod uwagę także to, że zainteresowane eskalacją konfliktu siły polskie i radzieckie gotowe były posłużyć się prowokacją, by do złagodzenia konfliktu nie dopuścić.

Porozumienia sierpniowe po 45 latach. Tezy.

Pogląd, że powstanie Solidarności otworzyło drogę do Okrągłego Stołu jest moim zdaniem wątpliwy. Wydarzenia 1989 r. działy się w scenografii i obsadzie solidarnościowej, jednak źródłem porozumienia była zmiana polityczna w ZSRR. Podobnie jak w 1918, rozstrzygała sytuacja zewnętrzna, ale kuliśmy własny los, na ile było to możliwe (a może i nieco bardziej).

Moc i niemoc postaw społecznych wobec wojny i aktualny imperatyw antywojenny

Zdumiewa i niepokoi to, że wielu naszych i europejskich polityków przeświadczonych jest, że agresja zewnętrzna, czyli wojna w naszym geopolitycznym obszarze, jest nieunikniona i że w związku z tym obowiązkiem rządzących jest przekonywać społeczeństwo, iż stan przedwojenny nieuniknienie, czy tego chcemy czy nie, podąża w stronę stanu wojennego.

Norymberska lekcja

W listopadzie 1945 roku przed Międzynarodowym Trybunałem Wojskowym w Norymberdze rozpoczęło się sądowe postępowanie karne przeciwko głównym  zbrodniarzom  III Rzeszy niemieckiej. Dziewięćdziesiąta rocznica tego zdarzenia stanowi dobrą okazję do refleksji nad tym, dlaczego próby przywrócenia porządku moralnego świata zakończyły się niepowodzeniem.

Faszyzacja: społeczne przyzwolenie na nacjonalizm i przemoc

Inną cechą faszyzmu jest skrajny nacjonalizm, obecny w retoryce polskiej prawicy, wśród wielu przedstawicieli kleru i episkopatu, na stadionach, w wielu wypowiedziach polityków, także polityków reprezentujących aktualną władzę. Mamy prezydenta, który głośno i wprost deklaruje niechęć do premiera, obraża i poniża szefa demokratycznie wybranej koalicji.

Polska pandemia milczenia – o nadmiarowych zgonach i braku rozliczeń

„Demokracja umiera w ciemności” – głosi motto „The Washington Post”. Brak rozliczeń afer i skandali w okresie pandemii to nie tylko porażka polityczna rządów PiS. To chowanie niewygodnych danych pod dywan i społeczna zgoda na zapomnienie. Jeśli nie domagamy się prawdy – stajemy się współwinni. Jeśli nie pytamy „dlaczego?”, historia znowu powtórzy się.

Nowy prezydent, stare wyzwania

Wiele wskazuje na to, że prezydent Nawrocki nie chce iść drogą Aleksandra Kwaśniewskiego i że czeka nas permanentny konflikt na szczycie. Może jednak będzie inaczej? Może poczucie odpowiedzialności za państwo i troska o własne miejsce w historii podyktuje mu inną drogę? To będzie jego wybór, a od tego wyboru zależeć będzie, jak historia oceni tę prezydenturę.

Echa wyborów prezydenckich

Wybory prezydenckie ujawniły nie tylko polityczne strategie, lecz także głęboki społeczny podział. Media skupiły się na porażce Rafała Trzaskowskiego, pomijając analizę sukcesu Karola Nawrockiego. Czy Polska powiatowa naprawdę pokonała wielkomiejską? Sprawdź, co kryje się za tym wynikiem.

Gdyby…

Gdyby w drugiej turze wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej konkurowały dwa konie – koń kary i koń siwy – to wynik niewiele różniłby się od tego ogłoszonego przez Państwową Komisję Wyborczą. Gdyby Rafał Trzaskowski uzyskał niewielką przewagę nad Karolem Nawrockim, to zawartość poniższego artykułu byłaby nieomal taka sama.

Wotum nieufności młodych

Młodzież licznie poszła do urn. Po to, aby wyrazić swoje wotum nieufności wobec klasy politycznej. Co trzeci młody wyborca (34,8 proc.) w pierwszej turze oddał swój głos na Sławomira Mentzena. Wydaje się, że trzy czynniki zdecydowały o wyborze młodych: aspiracje dotyczące poprawy jakości życia, negatywny obraz życia politycznego oraz social media jako główne narzędzie pozyskiwania informacji o polityce.

Wnioski z przegranych wyborów

Polska stoi w obliczu dwóch scenariuszy, z których żaden nie jest optymistyczny. Jeśli koalicji demokratycznej uda się wygrać wybory parlamentarne w 2027 r., co najmniej do roku 2030 trwać będzie impas w stosunkach między rządem i prezydentem. Gdyby jednak Koalicja przegrała te wybory, Polska na kolejne lata znalazłaby się pod rządami skrajnej prawicy.

Czy wybory prezydenckie w Polsce pokazały, że na populizm nie ma szczepionki?

Wyborów w Polsce nie wygrał Karol Nawrocki, chociaż to on obejmie urząd prezydenta RP, ani nie przegrał ich Rafał Trzaskowski. Nie wygrał także Jarosław Kaczyński, który – choć wyznaczył na kandydata Nawrockiego – zapewne sam był zaskoczony jego zwycięstwem. Wybory przegrał Donald Tusk, który nie zrozumiał, czym one właściwie były i czego dotyczyły.

Co po wyborach?

Zapis rozmowy o tym, co będzie z Polską po wyborach prezydenckich 2025. Wypowiedzi dyskutantów są dwuwątkowe: dotyczą odtworzenia głównych wydarzeń kampanii – działań kandydatów i partii politycznych, kontekstu społeczno-politycznego – ale też dalekosiężnych skutków minimalnej przecież porażki Rafała Trzaskowskiego (ok. 370 tys. mniej głosów od konkurenta).

„Pożyteczni idioci” jako funkcja systemowej głupoty w społeczeństwach informacyjnych

Czy chcemy być inteligencją, która wie, ale milczy? Która rozumie, ale pozwala głupocie działać systemowo? Która potrafi rozpoznać absurd, ale daje się prowadzić bezmyślności w imię wygody? Jeśli nie – manifestujmy. Nie dla poklasku. Dla rozsądku. Nie bądźmy pasywną publiką, bo szybko awansujemy do rezerw kadry użytecznych idiotów.

Czy potrzebne jest referendum?

Dotychczasową niechęć polityków lewicy wobec wykorzystania instytucji referendum dla przeprowadzenia takiej zmiany jak legalizacja przerywania ciąży można było rozumieć jako wyraz nadziei, że uda się ją osiągnąć bez polaryzującego społeczeństwo głosowania powszechnego. Teraz już wiadomo, że taki scenariusz jest nieaktualny – na co najmniej pięć lat.

Przyszłość Kościoła w Polsce widzę w jasnych barwach…

Kościół w Polsce ma się dobrze i jeszcze przez wiele, wiele lat będzie się miał dobrze, nawet wtedy, gdy w ogóle nie będzie wiernych. Bo jasna przyszłość Kościoła w Polsce nie wynika bynajmniej z wiary narodu polskiego. Wiara ta ma charakter rytualny i nawykowy zupełnie niezwiązany z wiedzą teologiczną czy głębokim poczuciem religijności.

Quo vadis, Domine… Vademecum wyborcze katolika

Wyniki wyborów prezydenckich rzucają ciekawe światło na postawę Kościoła w czasie kampanii. Episkopat po wydaniu Vademecum jako taki milczał, natomiast swoje odrabiali proboszcze, zwłaszcza w parafiach wiejskich. To oni w praktyce przenosili interes wyborczy PiS i Kościoła do świadomości wiejskiego wyborcy. I nie zawsze używali metod aksamitnej agitacji.

Rozdział Kościoła od państwa – przewrotny postulat

Ze wszystkich fałszywych oznak woli normalizacji relacji z Kościołem najniebezpieczniejsza jest retoryka rozdzielenia. Nie ma żadnego powodu, aby państwo się rozdzielało od jakiegokolwiek podmiotu działającego na jego terenie. Idea rozdziału zakłada równorzędność i autonomię porównywalną do tej, którą cieszy się władza państwowa. Tak było w średniowieczu.

Kryzys, ale nie przegrana

Demokracja, choć przez dekady się rozwijała, dziś stoi w obliczu kryzysu. Postępująca stagnacja, wzrost ruchów autorytarnych oraz osłabienie standardów w krajach uznawanych za jej bastiony pokazują, że system, który miał gwarantować wolność i stabilność, coraz częściej mierzy się z rosnącym sceptycyzmem społecznym. Czy demokratyczny świat zdoła się obronić?

Jaki kapitalizm, taka demokracja

Kapitalizm i demokracja – sojusz czy złudzenie? Przekonanie, że te dwa systemy idą w parze, to niebezpieczne uproszczenie. Demokracja obiecuje prawa obywatelskie i wpływ na władzę, ale biurokracja działa według logiki kapitału. Czy obywatele mają jeszcze siłę, by odebrać politykę rynkowi? A może System już się rozpada, a my nie dostrzegamy jego końca?

Kryzys demokracji elektoralnej

Demokracja chwieje się w posadach, a populizm nie zna granic ani ideologii. Czy polityczne plemiona skazały nas na wieczny strach i manipulację? Od kryzysu wyborczego po rozpad społecznych norm – czy mamy jeszcze szansę na odbudowę obywatelskiego państwa? Szukajmy rozwiązań, zanim będzie za późno.

O porażce europejskiego porządku pokojowego

Pacyfizm nie wydaje mi się właściwym określeniem postawy społeczeństwa niemieckiego ostatnich dziesięcioleci. Po 1990 roku zdecydowana większość społeczeństwa i polityków uznała, iż w Europie groźba wojny już nie zaistnieje. Założenie to okazało się błędne, ale nie dostrzegam czegoś takiego, jak militaryzacja w myśleniu i postawach dzisiejszych Niemców.

Czy wiedza o podstawowych prawach ludzkiej głupoty może pomóc przy wyborze nowego prezydenta?

Dziś także wielu polityków tworzących koalicję rządową, zwłaszcza z PSL i Trzeciej Drogi, otwarcie krytykuje lidera obecnego układu władzy Donalda Tuska. Działania takie sugerują, że pod pewnymi warunkami (np. zmian w kierownictwie Prawa i Sprawiedliwości) partie te mogłyby oferować swoje usługi w konstrukcji nowego rządu koalicyjnego na czele z PiS.

Polityczna dyskartografia

To, co opisywane jest poniżej, można określić jako stan przeciążenia złożonością polityczną lub zamieszaniem w tzw. ładzie politycznym. Zjawisko to występuje, gdy skomplikowany i szybko zmieniający się krajobraz polityczny staje się tak przytłaczający, że nawet osoby zdolne i przygotowane profesjonalnie mają trudności ze zrozumieniem go.

Od menedżera do lidera. O zmianie modelu przywództwa w samorządzie

Czy nadchodzi czas liderów otwartych na dialog i partycypację, potrafiących dobrze komunikować zmiany i przeprowadzać mieszkańców przez te procesy? Przywódców, którzy nie swoją pozycją w strukturze, ale osobistym zaangażowaniem i przykładem zdobywają zwolenników? Liderów z inteligencją emocjonalną, równoważących potrzeby społeczne z infrastrukturalnymi?

Wybory nagle w cieniu globalnej polityki

W wyborach’2025 potrzebne jest wyważenie racjonalnych i dobrze postrzeganych proporcji między wielką polityką, dyskusją na temat kształtującego się na nowo współczesnego porządku światowego, sposobu zakończenia konfliktu w Ukrainie oraz przyszłości demokracji (także w USA), a dostrzeganiem bieżących potrzeb obywateli, zwłaszcza w kwestiach dokuczliwych.

Między liberalizmem a konserwatyzmem. Orientacje społeczno‑polityczne Polaków

Ostry podział społeczeństwa polskiego przebiega raczej na linii: otwartość na zmianę versus zachowawczość (lęk przed zmianami, niechęć do nich). Wspólnotowych konserwatystów lęk i stres polityczny mogą prowadzić albo do bierności politycznej, albo do poparcia silnej, autorytarnej władzy. Działającej transakcyjnie: bezpieczeństwo za posłuszeństwo.

Marzenie o Polsce sprawiedliwej

Jestem socjalistką, więc marzę o Polsce sprawiedliwości społecznej, wyrażającej się w sprawiedliwych podatkach i uczciwej ich dystrybucji. We wspieraniu osób, które gorzej sobie radzą. W oparciu gospodarki na zrównoważonym rozwoju – także pod kątem środowiska naturalnego, dbania o nasze zasoby. To wizja, w której Polska jest krajem patrzącym w przyszłość.

Czy moralna polityka jest możliwa?

Sprawą, którą uważam za głęboko nieetyczną i też mocno wpływającą na scenę polityczną w Polsce, była akcja przeciw kandydaturze Włodzimierza Cimoszewicza w wyborach prezydenckich w 2005 roku. Zorganizowali ją, sformułowali fałszywe oskarżenia, ówcześni państwowi urzędnicy, funkcjonariusze służb, Brochwicz i Miodowicz. Oceniam to jako obrzydliwe i szkodliwe.

Regresja intelektualna

Postęp cywilizacyjny poszerza sferę głupoty i popycha Homo sapiens w stronę Homo stupid. Dzieje się to prawdopodobnie wskutek negatywnego oddziaływania na umysł i genotyp ludzki głównych przemian cywilizacyjnych, ekonomiczno-społecznych i środowiskowych: urbanizacji, industrializacji, rynkowego systemu ekonomicznego, postępu technicznego i informatycznego, konsumpcyjnego trybu życia.

Anne Applebaum walki o przetrwanie współczesnej demokracji

„Nie istnieje już dziś liberalny porządek świata. Istnieją jednak liberalne społeczeństwa. Są otwarte, wolne kraje, które stwarzają ludziom lepszą szansę na pożyteczne życie niż zamknięte dyktatury. Można je ocalić. Ale tylko wówczas, kiedy ci z nas, którzy w nich żyją, zdecydują się na wysiłek ocalania”. Może więc nie będzie aż tak źle???

Problem bezpieczeństwa a kształt stosunków międzyludzkich

W powstającym świecie uniwersalizacji będziemy spotykać wciąż nowego „Innego”, o którym dzisiaj nic dokładnie nie możemy powiedzieć, a z którym konieczne będzie nawiązanie pokojowych i twórczych relacji, opartych na wspólnym poczuciu bezpieczeństwa.

O przemocy domowej. Bez wstydu

Przemoc domowa zmienia oblicza, ale wciąż uderza z niszczycielską siłą. Karmi się obojętnością. Niewiarą jej doświadczających w skuteczność wymiaru sprawiedliwości. Choć wiele już się zmieniło, przemoc domowa wciąż jest silnie zakorzeniona w stereotypach i tradycyjnych wzorcach, co obciąża sumienia. Sumienia ofiar, nie sprawców.