Co po wyborach?

Zapis rozmowy o tym, co będzie z Polską po wyborach prezydenckich 2025. Wypowiedzi dyskutantów są dwuwątkowe: dotyczą odtworzenia głównych wydarzeń kampanii – działań kandydatów i partii politycznych, kontekstu społeczno-politycznego – ale też dalekosiężnych skutków minimalnej przecież porażki Rafała Trzaskowskiego (ok. 370 tys. mniej głosów od konkurenta).

Stanisław Lem o Umberto Eco – obaj o Sieci…  

Są jeszcze tacy artyści, którym chce się chcieć być ostatnimi być może racjonalistami w wielkim stylu, dążącymi do źródeł i korzeni oraz przezwyciężania narastającego w naszym stuleciu poczucia bezsiły jednostki wobec otaczającego ją irracjonalnego chaosu i zagrożeń, wynikających wprost poniekąd – o paradoksie – z rozwoju cywilizacji i myśli ludzkiej.

Depresja i Rekonstrukcja

Prezydent RP swoją wygraną faktycznie zawdzięcza najgorzej wykształconym wyborcom z najlichszych gospodarczo i mentalnie regionów kraju. Z takiego obrotu sprawy nie mogą cieszyć się nawet zwycięzcy, o ile mają elementarną zdolność intelektualnej i moralnej oceny sytuacji. Na razie nastroje tam triumfalne. Chodzi o władzę. Polską zajmiemy się później.

„Pożyteczni idioci” jako funkcja systemowej głupoty w społeczeństwach informacyjnych

Czy chcemy być inteligencją, która wie, ale milczy? Która rozumie, ale pozwala głupocie działać systemowo? Która potrafi rozpoznać absurd, ale daje się prowadzić bezmyślności w imię wygody? Jeśli nie – manifestujmy. Nie dla poklasku. Dla rozsądku. Nie bądźmy pasywną publiką, bo szybko awansujemy do rezerw kadry użytecznych idiotów.

Blaski i cienie polityki Trumpa – w kraju i za granicą

Dzięki stosowaniu polityki tweetu dnia i polityki EO, czyli zarządzania przez jednodniowe wpisy internetowe lub przez dzienne rozporządzenia wykonawcze (ang. Executive Orders, EO), Donald Trump wprowadził nowe standardy do amerykańskiej dyplomacji i polityki międzynarodowej oraz polityki wewnętrznej. Co więcej, tendencja ta rośnie w zauważalnym tempie.

Démarche w sprawie krzywdzącej i wprowadzającej w błąd treści kazania bp. Wiesława Meringa oraz wypowiedzi bp. Antoniego Długosza

Ambasador RP przy Stolicy Apostolskiej wręczył w dniu 15 lipca br. Javierowi Domingo Fernándezowi Gonzálezowi, Szefowi Protokołu Dyplomatycznego Stolicy Apostolskiej, demarche, w którym strona polska wyraża oburzenie niedawnymi, niedopuszczalnymi wypowiedziami biskupów Długosza oraz Meringa. Poniższy, pełny tekst demarche jest reakcją na wypowiedzi hierarchów kościelnych w ostatnich dniach, odpowiednio z dnia 11 oraz 13 lipca, które godzą w zapisy Konkordatu podpisanego 28 lipca 1993 r. między Stolicą Apostolską a RP.

Źródło: https://www.gov.pl/web/dyplomacja

Czy potrzebne jest referendum?

Dotychczasową niechęć polityków lewicy wobec wykorzystania instytucji referendum dla przeprowadzenia takiej zmiany jak legalizacja przerywania ciąży można było rozumieć jako wyraz nadziei, że uda się ją osiągnąć bez polaryzującego społeczeństwo głosowania powszechnego. Teraz już wiadomo, że taki scenariusz jest nieaktualny – na co najmniej pięć lat.

Przyszłość Kościoła w Polsce widzę w jasnych barwach…

Kościół w Polsce ma się dobrze i jeszcze przez wiele, wiele lat będzie się miał dobrze, nawet wtedy, gdy w ogóle nie będzie wiernych. Bo jasna przyszłość Kościoła w Polsce nie wynika bynajmniej z wiary narodu polskiego. Wiara ta ma charakter rytualny i nawykowy zupełnie niezwiązany z wiedzą teologiczną czy głębokim poczuciem religijności.

Quo vadis, Domine… Vademecum wyborcze katolika

Wyniki wyborów prezydenckich rzucają ciekawe światło na postawę Kościoła w czasie kampanii. Episkopat po wydaniu Vademecum jako taki milczał, natomiast swoje odrabiali proboszcze, zwłaszcza w parafiach wiejskich. To oni w praktyce przenosili interes wyborczy PiS i Kościoła do świadomości wiejskiego wyborcy. I nie zawsze używali metod aksamitnej agitacji.

Rozdział Kościoła od państwa – przewrotny postulat

Ze wszystkich fałszywych oznak woli normalizacji relacji z Kościołem najniebezpieczniejsza jest retoryka rozdzielenia. Nie ma żadnego powodu, aby państwo się rozdzielało od jakiegokolwiek podmiotu działającego na jego terenie. Idea rozdziału zakłada równorzędność i autonomię porównywalną do tej, którą cieszy się władza państwowa. Tak było w średniowieczu.

Człowiek w oczach Tadeusza Kotarbińskiego

Nie jest autorem żadnego traktatu o człowieku. Ale przecież nieomal wszystko, o czym pisał, to treści zrodzone z ludzkich spraw – problemów, potrzeb, sukcesów i błędów, myśli i czynów dobrych, wzniosłych, jak również z najniższych i prymitywnych motywacji. Także treści dotyczące relacji międzyludzkich i relacji ludzi z całym, współistniejącym z nimi światem.

O zbędności

Czy człowiek zbędny jest zagrożeniem, czy raczej obrońcą wolności? Przełomem w interioryzacji prawa moralnego okazało się zniknięcie tła – miliardów gwiazd z obecności na nocnym niebie. Dwiema powiastkami filozoficznymi witamy w gronie naszych stałych felietonistów Adama Komorowskiego, filozofa, niegdysiejszego redaktora naczelnego zaprzyjaźnionego „Zdania”.

Kryzys, ale nie przegrana

Demokracja, choć przez dekady się rozwijała, dziś stoi w obliczu kryzysu. Postępująca stagnacja, wzrost ruchów autorytarnych oraz osłabienie standardów w krajach uznawanych za jej bastiony pokazują, że system, który miał gwarantować wolność i stabilność, coraz częściej mierzy się z rosnącym sceptycyzmem społecznym. Czy demokratyczny świat zdoła się obronić?

Jaki kapitalizm, taka demokracja

Kapitalizm i demokracja – sojusz czy złudzenie? Przekonanie, że te dwa systemy idą w parze, to niebezpieczne uproszczenie. Demokracja obiecuje prawa obywatelskie i wpływ na władzę, ale biurokracja działa według logiki kapitału. Czy obywatele mają jeszcze siłę, by odebrać politykę rynkowi? A może System już się rozpada, a my nie dostrzegamy jego końca?

Kryzys demokracji elektoralnej

Demokracja chwieje się w posadach, a populizm nie zna granic ani ideologii. Czy polityczne plemiona skazały nas na wieczny strach i manipulację? Od kryzysu wyborczego po rozpad społecznych norm – czy mamy jeszcze szansę na odbudowę obywatelskiego państwa? Szukajmy rozwiązań, zanim będzie za późno.

Ameryka na krawędzi, czyli niepewne dziedzictwo MAGA

Decyzje Trumpa w polityce wewnętrznej zapoczątkowują proces erozji wieloletnich tradycji demokratycznych i konstytucyjnych zabezpieczeń Ameryki. Działania jego administracji na scenie międzynarodowej prowadzą do nieodwracalnej zmiany roli USA jako globalnego lidera  i przekształcenie całej architektury stosunków międzynarodowych.

Unia obronna

Unia Europejska wyruszyła w drogę ku jakiejś formie sojuszu obronnego. Zgodnie z utrwaloną praktyką i tzw. metodą Jeana Monnet nie wiemy jeszcze, jaką przyjmie on postać, ale wkroczenie na nowy obszar integracji nie powinno już budzić wątpliwości. Państwa członkowskie podjęły tę decyzję kierunkową wyjątkowo szybko, w ciągu niespełna dwóch miesięcy.

Żegnaj, majowa jutrzenko

Przewrót z 1926 roku miał przepoczwarzyć polską miałkość, chryje i konszachty w uwzniośloną Rzeczpospolitą. Przemiana jednak zwichrowała się i poczciwie zbanalizowała. Tromtadracje i piłsudczyków, i endeków bezlitośnie zweryfikował wrzesień’1939. Przyniósł nie tylko klęskę militarną, lecz zgoła katastrofę cywilizacyjną, równą kataklizmowi 1795 roku.

Jan Paweł II i jego wpływ na wydarzenia polityczne w kraju i na świecie

Karol Wojtyła wzrastał i wychowywał się w systemie prawno-politycznym II RP, zapewniającym Kościołowi katolickiemu potężny wpływ na rzeczywistość społeczną, a w szczególności na poglądy elit rządzących. Wkrótce po odzyskaniu niepodległości hierarchia dokładała starań, aby w wielowyznaniowej Rzeczypospolitej państwo traktowane było jako świeckie ramię Kościoła.

O porażce europejskiego porządku pokojowego

Pacyfizm nie wydaje mi się właściwym określeniem postawy społeczeństwa niemieckiego ostatnich dziesięcioleci. Po 1990 roku zdecydowana większość społeczeństwa i polityków uznała, iż w Europie groźba wojny już nie zaistnieje. Założenie to okazało się błędne, ale nie dostrzegam czegoś takiego, jak militaryzacja w myśleniu i postawach dzisiejszych Niemców.

Geopolityka imperiów i dramat Ukrainy

Potwierdzają się niestety pesymistyczne prognozy dotyczące losów wojny rosyjsko-ukraińskiej. Płynące z Waszyngtonu sygnały i naciski wskazują na to, że Stany Zjednoczone zmierzają do takiego zakończenia wojny, które zaspokoiłoby minimalne żądania Rosji: uznanie aneksji Krymu, straty terytorialne Ukrainy na wschodnich krańcach państwa.

Analiza z końca kwietnia 2025 r., która nagle znów okazała się nad wyraz aktualna.

Nowy (nie)ład światowy, bezpieczeństwo Polski i trwały pokój

Charakter współczesnej wojny radykalnie się zmienił. Początek inwazji Rosji na Ukrainę przypominał II wojnę światową, jednak niepowodzenie wojny błyskawicznej wymusiło zmiany w strategii i taktyce. Obecnie co pół roku sposób prowadzenia walk oraz sytuacja na polu bitwy ulegają znaczącym przeobrażeniom. Wojna nigdy już nie będzie taka, jak w lutym 2022 roku.

Nie dać się strącić z konia

Wydarzenia początku 2025 roku przebiegają w cieniu finansjalizacji. Negocjowana jest jej nowa architektura finansowa i geostrategiczna. Stany Zjednoczone próbują ustawić się w roli jedynego krupiera rozdającego karty, rozdzielającego role sojuszników, partnerów, wasali i ofiar. Inni również chcieliby odegrać znaczącą rolę w negocjowaniu nowych reguł.

Wprowadzenie w ekologię czasu

Postępując wbrew naturalnemu doświadczaniu czasu biologicznego, społecznego i psychologicznego, kierując się ideą pogoni za zyskiem, doszliśmy do granicy możliwości przyspieszania tempa życia i pracy. Wpadliśmy jakby w „pułapkę przyspieszenia”. Wyjściem z niej jest znalezienie właściwej miary czasu i spowalnianie, czyli „odprzyspieszanie” tempa życia.

Paradoksy i nonsensy wojen współczesnych.
Odczłowieczona technologia militarna

Dokonujący się na naszych oczach proces przemiany wojny klasycznej w nowotechnologiczną zmierza do jakościowo nowej wojny, dotąd nieznanej i niepraktykowanej, zagrażającej ludzkiej przyszłości; wojny, która sama w sobie znosi się w swej absurdalności i paradoksalności oraz w swym swoistym ekstremizmie mechanicznym i bez reszty odczłowieczonym charakterze.

Trump na Bliskim Wschodzie. Nowy ład liczony w dolarach

W swoją pierwszą podróż zagraniczną prezydent Trump nie udał się do Europy ani, przykładowo, do Japonii, lecz na Bliski Wschód. Niezależnie od wymiernego, mierzonego w bilionach dolarów, jej wyniku, wizyta prezydenta USA dobrze charakteryzuje i transakcyjny, handlowy styl uprawiania polityki przez Donalda Trumpa, i jego uproszczone, w kategoriach giełdy, pojmowanie świata.

Refleksje o wzajemnych relacjach między pamięcią, polityką historyczną i prawdą. Na przykładzie historii II wojny światowej, ze szczególnym uwzględnieniem Shoah

Od wyzwolenia obozów zagłady i obozów koncentracyjnych w okupowanej Europie i w samych Niemczech (i Austrii) upłynęło już prawie lub ponad 80 lat. Świadkowie historii nieuchronnie odchodzą, a same te wydarzenia stają się dla nas coraz bardziej odległe. To zmusza nas do podjęcia refleksji nad tym, jak nauczać w szkole, ale także w innych, pozaszkolnych formach, o Shoah. Jak pamiętać o Shoah.

Czy wiedza o podstawowych prawach ludzkiej głupoty może pomóc przy wyborze nowego prezydenta?

Dziś także wielu polityków tworzących koalicję rządową, zwłaszcza z PSL i Trzeciej Drogi, otwarcie krytykuje lidera obecnego układu władzy Donalda Tuska. Działania takie sugerują, że pod pewnymi warunkami (np. zmian w kierownictwie Prawa i Sprawiedliwości) partie te mogłyby oferować swoje usługi w konstrukcji nowego rządu koalicyjnego na czele z PiS.

Czytajcie Werblana!

Malowanie czarno-białych obrazów jest obce pisarstwu Werblana, co stanowi zaletę jego prac. W wielu artykułach zwalcza bezmyślny, straceńczy wzór polskiego patriotyzmu. Polskie elity polityczne częstokroć nie kierowały się – użyjmy tu określenia Maksa Webera – etyką odpowiedzialności, lecz wielbiły intencje i ignorowały możliwe skutki zbiorowych działań.

USA–Iran: nowe rozdanie

Nieoczekiwana propozycja D. Trumpa, aby Rosja pośredniczyła w kontaktach USA-Iran, którą wkrótce zmieniła amerykańska groźba pod adresem Teheranu „bombardowań, jakich świat nie widział”, ponownie przyciągnęła uwagę do „problemu irańskiego”. W wypowiedziach ekspertów i „ekspertów” czy komentarzach medialnych dominuje amerykański lub europejski ogląd sytuacji. Dla zrozumienia sytuacji niezbędne jest uwzględnienie także irańskiej percepcji sytuacji.

Twarde państwo

Fukuyama określił postępujący proces dekompozycji amerykańskiego porządku mianem politycznego rozkładu (political decay). Żarłoczne termity mają jeszcze sporo do zrobienia, bo korzenie demokracji sięgają tam głęboko. W Polsce dopiero co zbudowany fundament demokratycznego porządku politycznego nie zniósł dobrze pierwszej poważnej próby.

Pokłosie wojny

Realizacja obietnicy Trumpa rychłego zakończenia wojny miałaby doniosłe konsekwencje dla Ukrainy, Rosji i dla Europy, w tym dla Polski. Warto już teraz zastanowić się, jakie. Ukraina wyszłaby z wojny jako państwo suwerenne, ale zmuszone do pogodzenia się z utratą terytoriów. Zamrożone konflikty mają to do siebie, że trwają przez dziesięciolecia.

Polityka Donalda Trumpa w szerszej perspektywie

Trudno ocenić, kto przoduje w wyścigu do nowej cywilizacji – Chiny czy Unia Europejska. Wydaje się, że Rosja okopała się na konserwatywnych pozycjach i stara się zrobić wszystko, aby powstrzymać zachodzące zmiany. Stany Zjednoczone Donalda Trumpa również przyjęły konserwatywne podejście, próbując stworzyć iluzję potęgi poprzez imperialistyczne rozwiązania.

Koniec NATO, jakie znamy?

To, czego trzeba Europie, to bardziej ekonomiczne gospodarowanie wydatkami wojskowymi poprzez lepszą koordynację działań inwestycyjnych, produkcyjnych i zaopatrzeniowych. To zadziwiające, jak marnie ta koordynacja wygląda zarówno w Sojuszu Północnoatlantyckim, jak i w łonie Unii Europejskiej. Rzecz nie tylko w tym, ile się wydaje, lecz jak się wydaje.

Bieżące barwy kampanii

Jeden z kolegów zasugerował mi na ucho, że do keiserowskiego wąsika pasowałaby bardziej pikielhauba, aniżeli tak wyrafinowana i subtelna ozdoba. To oburzyło mnie już do cna. Bo jakże można odmawiać fularu politykowi, który jako jedyny ubił interes z działaczem Ruchu Palikota Januszem P., sprzedając mu browar i w dodatku otrzymując obiecane z tej transakcji pieniądze?!

Polityczna dyskartografia

To, co opisywane jest poniżej, można określić jako stan przeciążenia złożonością polityczną lub zamieszaniem w tzw. ładzie politycznym. Zjawisko to występuje, gdy skomplikowany i szybko zmieniający się krajobraz polityczny staje się tak przytłaczający, że nawet osoby zdolne i przygotowane profesjonalnie mają trudności ze zrozumieniem go.